Тыйыс тымныы тыына – үлүйүү

Ахсынньы чахчы да аам-даам тымныыта күүһүрэн, нэдиэлэттэн ордук кэм устата 1-8 кылаас оҕолоро Дьокуускайга, кэккэ улуустарга үөрэммэккэ олордулар.  Аныгы оҕолор урукку курдук сирэйдэрин саарпыгынан тууна баамматтар, кулгаахтаах түүлээх бэргэһэни кэппэттэр. Пуховик куурканан, бачыыҥканан кыстыыллар. Куорат иһигэр туох буолуой, маҕаһыын элбэх, оптуобус кэлэр дии саныыллар. Ол түмүгэр илиилэрин, атахтарын үлүтэн, сыл ахсын эмсэҕэлээбит оҕолор ахсааннара ожоговай кииҥҥэ элбиир.

Сүппүт үтүлүк,

чараас кроссовка

Бу 2025 сыл ахсынньытыгар үлүйүүнэн эмсэҕэлээн Дьокуускай куорат ожоговай киинигэр уопсайа 200 киһи эмтэммит. Дойду үрдүнэн көрдөрүү таһымынан, Саха сиригэр үлүйэн эмсэҕэлээччи ахсаана быдан элбэх. Эмсэҕэлээччи 88% орто саастаах эр дьон буолаллар. Эмсэҕэлээһин сүрүн төрүөтэ — арыгылааһын. Бытарҕан тымныыга арыгы иһэн баран тоҥоллорун да, тоҥмотторун да быһаарбаттар. Ол сылдьан алҕас суолга охтон, үгүс киһи эмсэҕэлиир. Оттон кыра саастаах оҕо илиитин-атаҕын, сирэйин үлүтүүтэ төрөппүт болҕомтото суоҕуттан тахсар буолла. Төрөппүт хонтуруола суоҕуттан үгүс оҕо бэрчээккинэн, бачыыҥканан кыстыыр. Ол курдук, бу дьыл ахсынньы 19 күнүгэр 2‑с №-дээх өрөспүүбүлүкэтээҕи балыыһа ожоговай салаатыгар улаханнык эмсэҕэлээбит икки оҕону киллэрбиттэрэ. Халлаан –45 тымныйан турар кэмигэр 17 саастаах уол чараас атах таҥастаах таһырдьа тахсыбыт. Эмиэ ити кэмҥэ икки илиитин үлүтэн, 12 саастаах кыысчаан балыыһаҕа киирбит. Сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолор дьыалаларынан дьарыктанар иниспиэктэр быһаарбытынан, кыысчаан үтүлүктэрин сүтэрбит.

Өймөкөөн суолун иэдээнэ

2020 сыллаахха 18 саастаах икки уол Өймөкөөн суолугар муммуттара. Сэтинньи 28 күнүгэр уолаттар Дьокуускайтан массыына атыылаһан баран Магадаҥҥа туруммуттар. Магадантан кэлбит буолан, олус чараас таҥастаахтара. Ити кэмҥэ Саха сиригэр –50 кыраадыс тымныы турбута. Тиэхиньикэ сылдьыбат суолунан баран иһэн массыыналара алдьанан, биир уол тоҥон өлбүтэ, икки уол илиилэрин-атахтарын үлүппүтэ. Тыйыс тымныылаах Саха сиригэр халыҥ таҥаһа-саба, сылаас аһылыга суох сылдьыы иэдээҥҥэ тиэрдэр.

Оттон аҕыйах сыллааҕыта полиция үлэһиттэрэ Саҥа дьыл бырааһынньыктарын кэмигэр орто саастаах дьахтары үлүйүүттэн быыһаабыттара. Дьахтар халтарыйан охто-охто, Дьокуускай куорат киин уулуссатын устун киэһэ хааман иһэрин көрөн, итирик туруктаах дьахтар тоҥон өлөр кутталлааҕыттан сэрэхэчийэн, суһал мэдиссиинэ көмөтүн ыҥырбыттара. Маныаха майгынныыр түгэн элбэх. Үлүйэн эмсэҕэлээбит дьон үгүстэрэ арыгы иһэн баран сатыы бара сатаан, уйуттубакка охтон хаалаллар.

Үлүйэн эрэр киһиэхэ бастакы көмөнү

оҥоруу

Киһи этэ-сиинэ уопсай тымныйыыта гипотермия дэнэр. Ол түмүгэр киһи илиитэ-атаҕа начаас үлүйэр. Онон, бастатан туран, тоҥон, үлүйэн эрэр киһини сылааска киллэрэн таҥаһын устан ириэрэ сатыахтаахпыт. Сылаас, хас да хос таҥаһынан бүрүйэр наада. Маннык туруктаах киһини күүһүнэн хамсата сатааһын, арыгы иһэрдии мэдиссиинэ өттүнэн табыллыбат. Киһи өйүн сүтэрбэтэх, титирэстиир эрэ буоллаҕына, сылаас таҥаһынан бүрүйэн баран, сылаас саахардаах утаҕы иһэрдэр наада. Оттон ыарахан гипотермияҕа сылытар грелкалары, термохимическэй бакыаттары, сылаас ууну туһанан ириэрэ сатыыр наада. Сүрүннээн төбө, моой, түөс, быттык, ис, хоннох аннынан. Ол эрээри, бу тэриллэр киһи тириитигэр сыстыа суохтаахтар, ожог буолуон сөп. Илиитин-атаҕын үлүппүт киһини сэрэнэн атаҕын таҥаһын, наскытын, үтүлүгүн устар наада. Ханнык да түгэҥҥэ массаастыыр, хаарынан сотор сатаммат. Хаарынан сотуу өссө күүскэ тоҥууга тиэрдэр. Эмсэҕэлээбит тириини сэрэнэн испииринэн сотуохха сөп. Үлүйбүт илиини-атаҕы мэдиссиинэ көмөтө кэлиэр диэри хамсата сатыыр наадата суох.

Сылаас

тохтобуллар

элбиэхтээхтэр

Бу 2025 сылга Дьокуускайга өссө уон сылаас тохтобул эбилиннэ. Сылаас тохтобуллар ордук куорат уһук уулуссаларыгар наадалар. Билиҥҥи туругунан, Чернышевскай уулусса, Покровскай тракт, Автодорожнай уулусса эҥээринэн суохтар. Сылаас тохтобуллар тыйыс тымныылаах куоракка өссө элбиэхтээхтэр.

Рево Алексеев ньымата

Улахан тымныыга таһырдьа тахсыах иннинэ сылаас аһылыгы тото-хана аһыыр наада. Аһара ыга тутар таҥаһы кэтиллибэт. Таһырдьа, тымныыга табахтааһынтан хаан эргиирэ бытаарар, киһи илиитин-атаҕын түргэнник үлүтэр. Тымныыга тимир, көмүс киэргэллэри кэтэр куһаҕан. Ыраах айаҥҥа турунар буоллахха, саппаас наскы, үтүлүк, атах таҥаһа уонна итии чэйи илдьэ сылдьар буолуҥ. Айан кэмигэр массыына алдьаннаҕына, тахсан сатыы хаамар наадата суох. Бэлиэтээн суруйдахха, үлүйүүгэ сыыйа сылытар бахилалары толкуйдаан, айан таһаарбыт ХИФУ бэрэпиэссэрэ Рево Алексеев ньымата бүгүҥҥү күҥҥэ олус туһалаах. Ол курдук, киһи этин-сиинин, тириитин, тымырдарын сыыйа ириэрэн сөргүтүү ньымата үгүс дьон олоҕун быыһаабыт. Оттон, хомойуох иһин, билбэт буолууттан сорох дьон үлүйбүт киһини тымныы хаарынан сотоллор, үлүйбүт илиини-атаҕы дьуоттууллар, арыгы иһэрдэллэр. Киһи этэ-сиинэ сыыйа ирэн барыыта наадатын билбэттэн эмсэҕэлээбит тириини чөлгө түһэрэ сатаан, балаһыанньаны уустугурдаллар…

Светлана Семенова, Суһал мэдиссиинэ көмөтүн оҥорор ожоговай киин (ЦЭМП) салайааччыта:

— Тымныы түстэҕинэн, өрөспүүбүлүкэҕэ үлүйүү, тоҥуу, тымныйыы элбиир. Сыл ахсын өрөспүүбүлүкэтээҕи 2‑c №-дээх ожоговай кииҥҥэ араас истиэпэннээх үлүйүүнэн 200‑тэн тахса киһи киирэр. Улахан тымныыларга таһырдьа сылдьартан туттунар наада, ону сэргэ, саамай сүрүнэ, арыгы иһэн баран тымныыга тахсар олус сэрэхтээх. Арыгы испит киһи иһиттэн сылааһын сүтэрэр, ол эрээри санаатыгар сылаас курдук буолар. Маны сэргэ, кини сэрэҕин сүтэрэн тоҥон, үлүйэн эрэрин билимиэн сөп. Үлүйбүт буоллаҕына, бэйэ дьиэҕэ эмтэнэрэ өссө сэрэхтээх, тута ожоговай кииҥҥэ кэлэн көрдөрөр наада. Тымныы кими да харыһыйбат, онон сэрэхтээх буолуҥ.

Бу 2025 сыл ахсынньытыгар үлүйүүнэн эмсэҕэлээн Дьокуускай куорат ожоговай киинигэр уопсайа

200 киһи

эмтэммит. Дойду үрдүнэн көрдөрүү таһымынан,

Саха сиригэр үлүйэн эмсэҕэлээччи ахсаана быдан элбэх. Эмсэҕэлээччи
88% орто саастаах

эр дьон буолаллар.