Ууга барбыт хаһаайыстыбаларга болҕомто күүһүрүөхтээх

Ыам ыйын 24 күнүнээҕи туругунан, Өлүөхүмэ улууһугар 138 ынах уонна сылгы сүппүтэ бэлиэтэммит. Ол иһигэр 36 сүөһү (онтон 8 ыанар ынах уонна борооскулар), 102 сылгы. Сыспай сиэллээхтэр Дэлгэйгэ, I Нөөрүктээйигэ, II Нөөрүктээйигэ, Кыыллаахха, Өлүөхүмэҕэ былдьаммыттар (сыыппара уларыйа турар).

— Билигин ууга ылларбыт хотоннорбутугар тахсыбыт ороскуоту ааҕабыт. Квадратнай миэтэрэтинэн. I уонна II нөөрүктээйилэр, кыыллаахтар көрдөрүүлэрин ыыттылар. Ол кэнниттэн хоромньуну ааҕан баран, сайаапкабытын СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын уонна аска-үөлгэ бэлиитикэтигэр министиэристибэтигэр ыытыахпыт. Ыам ыйын 21 күнүгэр өрөспүүбүлүкэбит Ил Дархана Айсен Николаев кэлэ сылдьыбыта. Айсен Сергеевич тыа хаһаайыстыбатын өттүгэр көмө оҥоһуллуо диэбитэ, — диир Өлүөхүмэ улууһун тыа хаһаайыстыбатын управлениетын начаалынньыга Афанасий Антонов.

II Нөөрүктээйи нэһилиэгэр ынах сүөһү ууга былдьамматах эрээри, үс сыллааҕыта бааһынай хаһаайыстыба буолбут “Шараборин Иван Анатольевич” бааһынай хаһаайыстыбатын биир үөр сылгыта ууга барбыт. Онон улахан сүтүгү көрүстүлэр. Төһө эмэ таһаарбыттарын үрдүнэн, төттөрү арыыга киирэн хаалбыттар. Кэргэнэ этэринэн, аны сайыҥҥа диэри төлүөхпүт диэн эрэннэрбиттэр. Улуус баһылыгыттан эмиэ бу боппуруоһу ыйыталаһа сылдьыбыттар. Онон тахсыбыт хоромньуларын төлүүллэр ини диэн бүк эрэнэллэр. Докумуоннарын хомуйбуттар, хаһаайыстыбаннай кинигэттэн чуолкайдаспыттар. Сылгы сүтүктэммит Шарабориннар төһө да улахан хоромньуну көрсөн, санаалара түстэр, үүт туттара сылдьаллар эбит. Хата, үүт тутар пууннара ууга барбатах. Онон, Өлүөхүмэ хаһаайыстыбаларын чөлүгэр түһэриини булгуччу болҕомто киинигэр тутуохха, ыраах сыталларынан умнууга хаалбатыннар.

“Умайбыт мотуордары өрөмүөннүөхтэрэ”

Билигин Нам улууһугар “Эрэл” ТХПК-ҕа (Нь. Ф. Гуляев) Хатырыктан ураты нэһилиэктэр үүтү туттараллар. Маймаҕа нэһилиэгэ, саҥа сокуон киириэҕиттэн, үүт туттарбат. “Эрэл” халаан уутун кэмигэр даҕаны үүтү туппут, ууга барбатах нэһилиэктэртэн. Сааскы уу кэмигэр кэпэрэтиип 2 эбийиэгэ ууга ылларбыт. Ол курдук, Маймаҕаҕа баар тутар пуун дьиэтэ уонна Хатырыкка. Онон Хатырыкка оборудованиеларын куурдаллар. 1 носуос умайбыт, үүтү сойутааччы (охладитель) мотуора умайбыт. Ону оҥоруохтаахтар. биир бастыҥ үүт туттарааччы А. В. Слепцова улахан бааһынай хаһаайыстыбата сүөһүлэригэр улахан сүтүктэммит, хоромньуну көрсүбүт. Хата, урут ууга барар Партизан, Үөдэй үүт туттарааччылара уу кэмигэр тохтооботулар.

“Эрэл” кэпэрэтиипкэ улуус үрдүнэн 52 хаһаайыстыба ыабыт үүтүн туттарар, ол иһигэр — 3 кэпэрэтиип, 24 бааһынай хаһаайыстыба, 25 ИП.

Ньурбаттан “Сиибиктэ” биэс ньирэйи аҕалла

Халаан уутугар эмсэҕэлээбит  хаһаайыстыбалары чөлүгэр түһэрии кэмигэр тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар биир идэлээхтэрэ көмөлөһөллөрүн киһи үөрэ истэр. Ол курдук, быйыл кыһын хаһыаппытыгар “Сиибиктэ — сайдыы суолунан” диэн ыстатыйаҕа Ньурба улууһун Сүлэтигэр «Сиибиктэ»  бааһынай хаһаайыстыбата (баһылык Иванова Л. В.) бэрт кэскиллээхтик дьаһанан үлэлии олорорун туһунан суруйбуппут. Бу бааһынай хаһаайыстыба ыам ыйын 27 күнүгэр Хатырыкка биэс симменталь ньирэйи аҕалбыт.

— Биһиги Нам улууһугар айылҕа улахан содуллаах иэдээнин истэн, көмөлөһөргө быһаарыммыппыт. Ол курдук, Хатырыкка халаантан эмсэҕэлээбит Слепцова Александра Васильевна бааһынай хаһаайыстыбатыгар көмө быһыытынан эрдэ төрөөбүт 5 ньирэйи аҕаллыбыт. Бастаан Хатырыкка дьиэлэрин-уоттарын, хаһаайыстыбаларын сөхсүтэн, түбүгүрэ сылдьаллара буолуо диэн Хомустаахха туруортарабыт дуу дии санаабыппыт. Онтон ньирэйдэри туруорар сирдээхтэрин иһин Хатырыкка бэйэтигэр илтибит. Дьоммут үчүгэй боруода ньирэйдэр кэллилэр диэн үөрэ хааллылар, — диир Хатастааҕы сибиинньэ комплексыгар сылдьан бааһынай хаһаайыстыба баһылыгын солбуйааччы Степан Иванов.

Ньирэйдэри 900 км айаннатан аҕалыыга “Сиибиктэ” хаһаайыстыба управляющайа Игорь Сухаринов, бэтэринээринэй быраас Елена Анисимова арыаллаатылар.

“Көмөҕө сайаапка хомуйабыт”

Нам улууһугар атын улуустартан тиийэн көмөлөһө сылдьаллар. Ол курдук, Хаҥалас улууһун 6 киһи дьиэ-уот докумуонун толорууга көмөлөһөрүн туһунан Хаҥалас улууһунааҕы тыа хаһаайыстыбатын департаменын начаалынньыга Андрей Архипов иһитиннэрдэ.

Үтүө дьыала салҕанар диэн куруук этэллэр. “Сиибиктэлэр” курдук, Хаҥалас улууһун тыатын хаһаайыстыбатын үлэһиттэрэ биир идэлээхтэригэр көмөлөһөр баҕалаахтар.

— Нам улууһугар сүөһүнэн, сылгынан көмөлөһүүгэ сайаапканы хомуйабыт. Билиҥҥи туругунан, 123 сүөһүнү, 75 сылгыны биэриэхпит диэн эттилэр. Холобура, “Бөртө “сылгы собуота, “Туймаада” эко-пиэрмэ, “Хахсык” ТХПК, Өктөөп 50 сыла”. “Хахсык” кэпэрэтиип 10 ньирэйи босхо биэриэҕэ.

Бааһынай хаһаайыстыбаларбыт эмиэ көхтөөхтөр. Ол курдук, Львова Акулина Егоровна (Булгунньахтаах) 5 ньирэйи босхо биэриэхтээх. Күөрдэмтэн Егорова Мариэтта Аркадьевна 3 ньирэйи босхо биэрэр баҕалаах. Ильин Степан Иевич (Өктөм), Петров Гаврил Михайлович көмөлөһүөхтэрэ. Сылгылары Никифоров Евгений Иванович (Нөмүгү), Ушницкай Иван Иванович (Нөмүгү), “Бөртө “ сылгы собуота биэрэбит диэтилэр. Ону тэҥэ Нөмүгүттэн, Өктөмтөн, Төхтүртэн кэтэх ыаллар эмиэ кыһалҕалаахтарга көмөлөһөртөн туора турбаттар. Билигин да сайаапкалары салгыы хомуйабыт, — диэтэ Хаҥалас улууһунааҕы тыа хаһаайыстыбатын управлениетын кылаабынай зоотехнига Марина Титова. Ити курдук, Нам улууһугар халаантан эмсэҕэлээбит хаһаайыстыбалары чөлүгэр түһэриигэ үлэ ыытыллар.