Вячеслав Лавернов: «Дойдум сирэ-уота көмөлөстөҕө…»

Бу күннэргэ киинэни сэҥээрээччилэр өрөспүүбүлүкэ тыйаатырдарыгар көстөн эрэр «Карина» киинэнэн олороллор диэтэххэ омун буолбата буолуо. Бастатан туран, 12 күн устата ойуурга мунан баран, тыыннаах хаалбыт 4 саастаах Карина Чикитова туһунан устуоруйа долгутар. Иккиһинэн, олоххо буолбут түбэлтэни устубут хамаанда, артыыстар, чуолаан кырачаан артыыска хайдах оонньообуттара интэриэһиргэтэр.

Бүгүн биһиги киинэҕэ көрдүүр-быыһыыр сулууспа салайааччытын оруолун оонньообут, П.Ойуунускай аатынан Саха тыйаатырын артыыһа Вячеслав Лавернову кытары «Карина» туһунан сэһэргэстибит.

-Вячеслав, эйигин “Карина” киинэҕэ уһулларга хайдах ыҥырбыттарай? Аан дойдуну да бүтүннүү аймаабыт бу түбэлтэ тахсыбыт сириттэн төрүттээҕиҥ ханан эмэ оруолу оонньообута буолуо дуо?
-Киинэҕэ туох да кастина суох ылбыттара. “Аны сайын Карина кыыс туһунан киинэ бырайыага баар. Онно быыһааччы оруолугар эйигин көрөбүт. Быһыыгын-таһааҕын олох сүтэримэ, биир кэм турукка сырыт”, -– диэн эппиттэрэ. Бэйэм Өлүөхүмэттэн төрүттээҕим уонна Карина устуоруйатын билэр буоламмын, үөрүүнэн сөбүлэспитим. Киинэни 2020-2021 сылларга устубуттара.

— Дьиҥнээхтии буолбут түбэлтэни, баар дьону оонньуур эппиэтинэһиттэн толлубатаҕыҥ дуо?
-Уопсайынан, Сахабыт тыйаатырыгар дьиҥ олоххо баар дьону оонньоон көрдөрөрбүт элбэх. “Карина” киинэҕэ быыһааччы оруолум чопчу биир дьоруойтан ылыллыбыт буолбатах. Хомуур уобарас – быыһааччылар Николай Находкинтан да, Афанасий Николаевтан да ылыллыбыт буолуон сөп. Уһуллар кэммитигэр быыһыыр-көрдүүр бөлөх салайааччыларыттан биирдэстэрэ, быыһыыр сулууспаҕа уонтан тахса сыл үлэлээбит уопуттаах Валерий Андросов киинэбитигэр консультанынан, онтон миэхэ настаабынньыгынан сылдьыбыта. Манна сыһыаран эттэххэ, Саха сиригэр 30-тан тахса эрэ быыһааччы баар эбит. Кыысчааны көрдүүр кэмҥэ биир быыһааччы уон волонтердаах этэ (олохтоохтор, баҕа өттүнэн кыттааччылар). Кыысчаан сүтэр кэмигэр 2014 сыллаахха Саха сирин киин өттүгэр улахан баһаардар күөдьүйбүттэрэ. Киинэ уһуллар сайына эмиэ баһаардаах дьыл этэ. Уопсайынан, киинэҕэ Каринаны көрдүүр эпэрээссийэҕэ дьиҥ чахчы кыттыбыт быыһааччылар уонна силиэдэбэтэл сүбэ-ама биэрэннэр улаханнык көмөлөстүлэр. Маассабай сыаналарга эмиэ көрдүүр эпэрээссийэҕэ кыттыбыт волонтердар уһулуннулар.

-Киинэ сценарийын эрдэттэн билсибитиҥ дуо?
-Сценариспыт Мария Находкина элбэх сахалыы киинэ сценарийын суруйбут үөрүйэхтээх. Холобур, кини “Мой убийца”, “Айыы уола” киинэлэригэр оонньообутум. Киинэ уһуллар былаһааккатыгар тэбис-тэҥҥэ сылдьыспыта. Манна сыһыаран эттэххэ, кини ыттарынан дьарыктанар, онон камераҕа уһулларга анаан-минээн клонунан төрөтүллүбүт 5 ыйдаах саха лайката Найда уһулунна. Өйдүүргүт буолуо, Карина ыта атын этэ. Онон Найда киинэҕэ символ-уобарас курдук буолан таҕыста.
Киинэҕэ уһуллуом иннинэ элбэх матырыйаалы хасыһан үөрэппитим, хас да биэриини хос-хос көрбүтүм. Оруолга киирэргэ саамай ыарахана бэйэ быһыытын-таһаатын сүтэрбэккэ сылдьыы, ыйааһыны түһэрии этэ.

-Киинэҕэ бииртэн биир сюжет ситимнэнэн тахсан иһэр, тыыммакка да олорон көрөҕүн. Онуоха биир соһуччу үөрүүлээх дьаһал, биир кыл түгэн барытын быһаарбыта көрөөччүнү олус долгутта.
— Быыһааччыларга кыысчааны тыыннааҕын эбэтэр өлүгүн хайаан да булар сорук туруоруллубута. 70-тан тахса волонтер күнүстэри-түүннэри көрдөөбүтэ да, бэл уопуттаах быыһааччылар эрэллэрин сүтэрбиттэрэ. Быраабыла быһыытынан көрдөөһүн уон күн кэнниттэн тохтотулларынан уонна өрөспүүбүлүкэ баһаардарыгар үлэһиттэр тиийбэттэринэн, быыһыыр сулууспа үлэтэ түмүктэнэр кэмэ тиийэн кэлбитэ. Дьолго, быыһыыр сулууспаны салайааччы Николай Находкин сорудаҕынан кыысчааны көрдүүргэ икки күн эбии бэриллибитэ.

-Арай, ити икки күн бэриллэбэтэх буоллун, кыысчаан дьылҕата хайдах салаллыа этэй, саныахха ыарахан…
-Икки күн эбии бэриллэн, 12-с күҥҥэ кыысчааны булан ылан, көрдүүр-быыһыыр сулууспа үлэтэ ситиһиилээхтик түмүктэммититтэн бар дьоммут тэҥҥэ үөрбүттэрэ.
-Киинэҕэ наһаа кытаанах тыллаах-өстөөх силиэдэбэтэл (Павел Колесов) уонна дьахтар полиция (Настя Алексеева) бааллар. Киһи эрэ кутун-сүрүн көтүтүөх ити дьон оруолларын хата эн уобараһыҥ «сымнатан» биэрэр.
-Силиэдэбэтэл үлэтэ оннук. Кини бу быһылааны криминалга уорбалыыр, сабаҕалыыр. Ол иһин, хайдах эрэ ыган-түүрэн да туран, кырдьыгы таһаара сатыыр. Сценарист бэркэ толкуйдаабыт — ол эбэтэр, быыһааччы эмиэ силиэдэбэтэл курдук хабыр майгылаах буолара сатаммат. “Куһаҕан уонна үчүгэй полицейскай” диэн ньыма баар дии.

-“Сайсары күөлгэ түбэлтэ” киинэҕэ силиэдэбэтэл оруолугар оонньообутуҥ көмөлөспүтэ буолуо дуо?
-Ити киинэ уонна “Мой убийца” уһуллубута номнуо уонча сыл аастаҕа дии. Ол сыллар тухары артыыс сиэринэн кыратык уопутурбутум да буолуо.

— Тыйаатырга бииргэ артыыстыыр киһигэр (партнергар) табыллыы диэн баар. Онтон бу киинэҕэ София Прибылых диэн кыысчааны кытары уһуллууну хайдах ылынныҥ?
-Кастиҥҥа кэлбит 328 оҕоттон талыллыбыт 5 саастаах София барахсан киирэн-тахсан сытыы кыысчаан. Барыбытын “убаайтан”, “эһээттэн” атыннык ааттаабат. Бэйэтин сааһыгар номнуо улаатан хаалбыт кыыс курдук. Онон олох да улахан киһини кытары үлэлиир курдук этэ. София саха кинематографиятын устуоруйатыгар саамай эдэркээн оҕо артыысканан киирдэ. Ордук ийэтэ долгуйдаҕа диэн сэрэйэбин. Кыысчаана тымныы ууга киирэригэр, сотору-сотору иҥнэн охторугар уо.д.а. ыксаллаах түгэннэргэ, бүтэһигэр иһин түгэҕинэн ийэтин “Мама-аа” диэн ыҥыран эрэйдэнэригэр кыыһын аһынан төһөлөөх сүрэҕэ ыалдьыбыта буолуой?

-Киинэҕэ биир сөбүлээбит өрүппүнүнэн, сорох атын сахалыы киинэлэргэ курдук, арыгылааһын суоҕа, маатыры-куутуру да иһиллибэтэҕэ буолла. Дьиҥэр, киһи өстөөҕөр да баҕарбат ыарахан балаһыанньата этэ эбээт…
-Кырдьык, бу киинэҕэ арыгылааһын, табахтааһын да көстүбэт. Арай, ити ийэлээх эбээни тоҕо итинник тоҥ сүрэхтээх, оҕолоро сүппүтүгэр да улаханнык наадыйбат дьахталлар курдук көрдөрдүгүт диэн ыйыталлар. Ити ыйытыыга харда курдук Мария Находкина: “Биһиги саха дьахтара маннык буолуохтаах диэн көрдөрөөрү гымматахпыт, буолбут түбэлтэҕэ сөптөөх персонажтары сценарийга киллэрбиппит”, — диэбитэ.
Эбээ оруолугар Чурапчы норуодунай тыйаатырыгар оонньуур Сандаарыйа Ноговицына сценарийга видео ыытан, биһиги дьоммут наһаа сөбүлээннэр кинини талбыттар этэ. Онтон 21 эрэ саастаах эдэр ийэ оруолун Алексей Балабанов “Река” киинэтигэр 9 сааһыгар кыра оҕону оонньообут Мария Кычкина толордо (хайдах эрэ саха киинэлэригэр оонньоон аатын ааттатан испит Галина Тихоноваҕа майгыннатан ыллым- ааптар).

— Киинэҕэ төһө да муммут оҕону көрдүүр тыҥааһыннаах кэмнэр кэпсэнэллэрин да иһин, Сахабыт сирин хатыламмат айылҕата көрөөччү болҕомтотун тардар. Киинэ ханна уһуллубутай?
-Дойдубар Өлүөхүмэ улууһугар. Үҥкүр дэриэбинэ Оломотуттан 18 килэмиэтиргэ сытар Быһыктаах диэн сайылыкка, сорох түгэннэр Улахан Муҥкуга уһулуннулар. Кэлин билбиппинэн, киинэҕэ көстөр сайылык 3-4 дьиэтиттэн бииригэр мин хос эбээм олоро сылдьыбыт эбит. Ону билэн аймахтарым хаартыскаҕа түһэрэн үйэтитэргэ, бэл сарайыгар тахсан туох хаалбытын көрөргө көрдөспүттэрин барытын толорбутум.

-Кырдьыга да төрүттэриҥ сирдэригэр-уоттарыгар тиийиэхтээх киһи тиийэн оонньообут эбиккин!
-Оннук курдук. Төрөөбүт дойдум, ахтылҕаннаах сирим-уотум миэхэ көмөлөспүт буолуохтаах.

-Эн тус санааҕар Карина хайдах тыыннаах хаалбыта буолуой?
-Мария Находкина киинэ сценарийын суруйуон иннинэ эмиэ ыйыталаспытыгар быыһааччылар да, силиэдэбэтэллэр да кыайан хоруйдаабатахтар этэ. Кэнники толкуйдаан көрбүттэринэн, муммут оҕо отону, оту-маһы да сиэн сылдьыан сөп (улахан киһиэхэ ити кыаллыбат) эбит. Оҕо буолан улаханнык уолуйбатах уонна айылҕа оҕото буолан, тыыннаах хаалбыт. Туох да диэбит иһин, киһи сөҕүөн курдук дьикти!

-Киинэни устуох, оруолларга оонньуох иннинэ сахалыы сиэри-туому тутуспуккут буолуо?
-Саха дьоно буоларбыт быһыытынан, сирбититтэн-уоппутуттан көрдөһөн, аһатан сиэри-туому тутуһан сырыттыбыт.

-Киинэни көрөн баран бэйэҥ туох дии санаатыҥ?
-Артыыс буоларым быһыытынан, бэйэбин син кириитикэлиибин. Ханна эрэ ситэ тугу эрэ эппэтэх, ханна эрэ сыыһа-халты туттубут түгэннэрим бааллар бөҕө буоллаҕа.
Премьера кэмигэр барыта хайдах эрэ һуй-хай курдук этэ, долгуйуу да баара. Ол иһин, киинэ курдук буолбакка, хартыына курдук көрөн аһарбыппыт. Онон, билигин соҕотоҕун чуумпуран, иһийэн олорон көрүөхпүн баҕара сылдьабын.

-Киинэҕэ ыҥырдахтарына өссө оонньуур санаалааххын?
-Тыйаатырбыттан соло буллахпына уонна сценарийын сөбүлээтэхпинэ тоҕо аккаастаныахпыный?

-Киинэ уһуллубут сиригэр-уотугар, биир дойдулаахтаргар махтана, киинэни дьүүллэһэ барар былаан баар дуо?
-Дьиҥэр, Өлүөхүмэҕэ премьера муус устар 13 күнүгэр буолбута. Үлэлээбит хамаандаттан сорохтор барар былааннаах этибит да, мин тыйаатырбар испэктээкиллээх этим. Аны суолбут сабылынна, ол эрэн, баҕар биир эмэ күн баран ис сүрэхпиттэн махтанан кэлиэхпин баҕарабын. Өлүөхүмэ дьоно-сэргэтэ уруккуттан да олус көхтөөхтөр, киинэҕэ уһуллан уонна дойдулара киинэҕэ үйэтиллибититтэн олус үөрэллэр. Күн бүгүҥҥэ диэри махталларын этэн суруйа олороллор.

-Олоҕуҥ аргыһа Айта Лаверновалыын тыйаатыргыт туруорар хас биирдии испэктээҕэр үлэлии-хамсыы сылдьаргытын көрөн киһи эрэ үөрэр.
-Тыйаатырбыт репертуара олус киэҥ. Классикаттан саҕалаан, омук испэктээктэригэр тиийэ туруораллар. Ол аайы атын-атын уобарастар эйиэхэ арыллаллар. Биһиги идэбит тус туһунан хабааннаах оруолларга оонньуургунан интэриэһинэй.

-Кэргэнниилэр биир тыйаатырга үлэлииллэрэ хайдаҕый?
-Үчүгэй да, табыгаһа да суох өрүттэрдээх. Үчүгэйэ диэн ханна баҕарар наар бииргэ сылдьабыт. Табыгаһа суоҕа диэн иккиэн тыйаатырбытыттан 9-11 ч. диэки бүтэн баран, дьиэҕэр тиийэн, ас астаан оҕолоргун (улахан уолбут 5-с кылаас, кырабыт 3 саастаах) аһатыаххын наада. Ол да буоллар, номнуо 11-с сылбытын үлэлии сылдьабыт. Улахаммыт оскуолаҕа үөрэнэр буолан, гостуруолларга иккиттэн биирбит барыан наада курдук. Быйыл мин Орто Халыма улууһугар гостуруолга баран кэллим. Эһиил Айтам барыа…

— Вячеслав, ситиһиилэр өссө да сиэттиспитинэн кэлэн истиннэр!