Ыччат — омук күүһэ, дойду кэскилэ

Ыччат — бу саас кээмэйинэн хааччахтаммыт статистическай халыып эрэ буолбатах. Ыччат ханнык баҕарар уопсастыба инники кэскилэ эрэ буолбакка, билиҥҥи кэмҥэ экэнэмиичэскэй, бэлитиичэскэй уонна култуурунай сайдыытыгар күүскэ дьайар араҥа. Онуоха быйылгыттан олоххо киирбит «Ыччат уонна оҕолор» национальнай бырайыак Арассыыйа сайдыытын биир сүрүн күүһүнэн буолар.

«Ыччат уонна оҕолор» национальнай бырайыак

«Арассыыйа Федерациятын ыччакка бэлиитикэтин туһунан» федеральнай сокуоҥҥа олоҕуран, ыччат — 14‑тэн 35‑гэр диэри саастаах дьон социальнай-демографическай бөлөҕө буолар. Бу араҥаны көнө сүнньүлүүргэ, дойдуга туһалаах дьону иитэн таһаарарга «Ыччат уонна оҕолор» национальнай бырайыак төһүү буолар. Билиҥҥи уустук, байыаннай дьайыы бара турар кэмигэр, ыччаты, оҕону төрөөбүт дойдутугар бэриниилээх буоларга иитии ураты улахан суолталаах.

Бу бырайыак сүрүн сыалларынан: бастатан туран, билим, ускуустуба, успуорт, култуура уо. д. а. өттүгэр талааннаах ыччаты өйөөһүн; иккиһинэн, хаачыстыбалаах үөрэхтээһини хааччыйыы уонна аныгы ирдэбилгэ сөп түбэһэр саҥа үөрэх бырагыраамаларын сайыннарыы, үсүһүнэн, оҕо уонна ыччат доруобуйатын бөҕөргөтөр бырагыраамалар, чөл олоҕу уонна маассабай успорду тарҕатыы, төрдүһүнэн, кыһалҕалаах дьиэ кэргэҥҥэ уонна оҕолорго көмөлөһүү, социальнай интеграцияҕа уонна кыаммат араҥа ыччаты өйүүр бырагыраамалары оҥоруу, бэсиһинэн, ыччат көҕүлээһиннэрин олохтоох уонна федеральнай таһымҥа ылыныы буолар.

Арассыыйа үрдүнэн бырайыак чэрчитинэн үгүс көҕүлээһиннэр олоххо киирэллэр. Холобур, үөрэх кластердарын тэрийии, сорох эрэгийиэннэргэ оскуолалары, кэллиэстэри уонна үрдүк үөрэхтэри түмэр үөрэх кластердара тэриллэн, ыччат биир кэмҥэ хаачыстыбалаах, бырактыычаскай үөрэҕи ыларыгар кыах бэриллэр. Итини сэргэ ыччакка аналлаах успуорт турнирдара ыытыллаллар. Култуураҕа сыһыаннаах бырайыактар эмиэ элбэхтэр. Талааннаах оҕолор бэйэлэрин көрдөрөллөрүгэр, уопут атастаһалларыгар кыаҕы биэрэр бэстибээллэр, куонкурустар, быыстапкалар, атын да тэрээһиннэр элбэхтэр.

Волонтерскай бырагыраамалар оҥоһулланнар, көхтөөх гражданскай позицияны үөскэтиигэ көмөлөһөллөр.

Саха сирин бырагыраамалара

2025 сылтан «Ыччат уонна оҕо» диэн саҥа национальнай бырайыак саҕаланна, онно 9 өрөспүүбүлүкэтээҕи бырайыак киирдэ.

Национальнай бырайыак сыала-соруга — Арассыыйа суверенитетын, күрэстэһэр кыаҕын уонна инники сайдыытын хааччыйар кыахтаах, патриотическай санаалаах, үрдүк сиэрдээх уонна эппиэтинэстээх көлүөнэни үөскэтии уонна сайыннарыы буолар.

Өрөспүүбүлүкэҕэ ылыныллыбыт бырайыактарынан буолаллар:

— «Биһиги бииргэбит» (Мы вместе) — сиэрдээх майгылаах ыччаты сайыннаран таһаарыы;

— «Арассыыйа — киһи кыаҕын сайыннарар дойду» (Россия — страна возможностей).

Хас биирдии өрөспүүбүлүкэтээҕи бырайыак Арассыыйа Федерациятын Бэрэсидьиэнэ В. В. Путин 2024 сыл ыам ыйын 7 күнүнээҕи 309 №-дээх «Арассыыйа Федерациятын 2030 сылга уонна онтон кэлэр 2036 сылга диэри национальнай сайдыы сыалларын туһунан» Ыйааҕынан анаммыт сыаллары ситиһэр уонна соруктары толорор аналлаахтар.

Икки сүрүн бырайыак

«Биһиги бииргэбит» өрөспүүбүлүкэтээҕи бырайыак чэрчитинэн, патриотическай бырайыактар нөҥүө элбэх оҕону уонна эдэр дьону (35 саастарыгар диэри) социальнай-актыыбынай үлэҕэ кытыннарарга туһуламмыт тэрээһиннэр олоххо киирэллэр. Ону таһынан, үгэс буолбут духуобунай-сиэр-майгы сыаннастарын тарҕатарга аналлаах тэрээһиннэргэ, ол иһигэр патриотическай иитиигэ, үтүө санаа аахсыйаларыгар уонна уопсастыбаннай үлэҕэ кыттыһыыга туһуламмыт бырайыактарга уонна бырагыраамаларга кыттар эдэр дьиэ кэргэннэр киирэллэр.

Өссө биир суолталаах өрөспүүбүлүкэтээҕи бырайыагынан «Арассыыйа — киһи кыаҕын сайыннарар дойду» буолар. Кини сүрүн соруга — ыччаты профессиональнай сайдыыны көҕүлүүр тэрээһиннэргэ кытыннарыы уонна ыччат бэлиитикэтин сайыннарыыга эдэр дьону тардыы.

«Ыччат уонна оҕолор» национальнай бырайыак олоххо киириитин чэрчитинэн Саха сиригэр ыччат, ол иһигэр оскуола уонна устудьуоннар көҕүлээһиннэрин сайыннарыыга сокуонунан усулуобуйалар оҥоһулуннулар. Чуолаан, өрөспүүбүлүкэ Бырабыыталыстыбатын 2025 сыл кулун тутар 20 күнүнээҕи 108 №-дээх уурааҕа бигэргэтилиннэ. Онно үөрэх эйгэтигэр маннык көҕүлээһиннэри сайыннарыыны өйүүр үбүлээһиннэр икки ардыларынааҕы трансфертары тыырыы ньымалара уонна быраабылалара бигэргэтилиннилэр.

Быйыл Ыччат министиэристибэтин иһинэн сүүрбэ икки штаттаах «Патриот» ыччат киинэ тэрилиннэ.

Бу тэрилтэ сүрүн сыала — патриотическай иитии бары көрүҥнэрин сүрүннээһин, ыччат бэлиитикэтин уонна баҕа өттүнэн түмсүүнү, ону таһынан, ыччат эйгэтигэр информационнай арыаллааһыны сайыннарыы буолар. Киин иһинэн Ыччат көҥүл өттүнэн түмсүүтүн ресурснай киинэ, ону таһынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин оҕолорун уонна ыччатын патриотическай иитиигэ быһаарар кыаҕын кииннэрэ тэрилиннилэр.

Ыччаты сайыннарар бырагыраама

Арассыыйа Бэрэсидьиэнин уонна Ыччат дьыалаларыгар федеральнай ааҕыныстыба өйөбүлүнэн «Регион для молодых» Бүтүн Арассыыйатааҕы күрэстэһии чэрчитинэн, быйыл ахсынньыга 3200 кв. м иэннээх «Патриот» элбэх салаалаах ыччат киинин аһар былааннанар.

Аҕа дойдуну көмүскээччилэр сылларыгар «Патриот» ыччат киинин аһыллыыта өрөспүүбүлүкэҕэ патриотическай иитии уонна гражданскай көҕү үрдэтэр улахан ураты суолталаах түгэнинэн буолар.

2025 сылга өрөспүүбүлүкэҕэ «Регион для молодых» бырагыраама чэрчитинэн 33 бөдөҥ тэрээһин ыытыллара былааннанар. Бу бырагыраама ыччат бэлиитикэтин кэлим сайдыытыгар туһуланар. Сүрүн тэрээһиннэр истэригэр: Кыайыы күнүгэр анаммыт уонна пилота суох авиацияҕа, киберспорка, 3D-технологияларга, байыаннай-тактическай оонньууларга уо. д. а. былаһааккалары киллэрэр «Саҥа VZгляд» байыаннай-тиэхиньикэ бэстибээлэ; өрөспүүбүлүкэтээҕи «Якутия» өйдөбүнньүк баахтата, ону таһынан, иһинээҕи туризмы сайыннарар, ыччат треннэрин тарҕатар уонна өрөспүүбүлүкэ муниципалитеттарын устуоруйатын үөрэтиигэ көмөлөһөр «За НАС!» ыччат десана ыытылыннылар.

Ону таһынан, 2025 сылга ыччат араас араҥатын, сааһын уонна сыалларынан бөлөхтөрүн учуоттаан, патриотическай иитии туругун сиһилии үөрэтиэххэ сөптөөх киэҥ социологическай чинчийии былааннанар. Бу, биллэн турар, ыччаты кытары үлэҕэ инники өттүгэр көмөлөөх буолуоҕа.

Патриотизм — сомоҕолоһуу төрдө

«Ыччат уонна оҕолор» национальнай бырайыак олоххо көхтөөх, чөл доруобуйалаах уонна үөрэхтээх, уопсастыба сайдыытыгар бэйэтин кылаатын киллэрэр кыахтаах ыччаты иитэн таһаарарга туһуланар. Бу бырайыагы олоххо киллэрии судаарыстыба, үөрэх тэрилтэлэрин, биисинэс уонна уопсастыба кыттыһан бииргэ үлэлииллэрин ирдиир. Ол улаатан иһэр оҕолор, ыччат туруктаах уонна патриоттуу өйдөөх-санаалаах, сиэрдээх майгылаах буолалларын ситиһэргэ көмөлөһүө.

Патриотизм — бу аҥаардас тыл эрэ буолбатах, хас биирдии киһи сүрэҕэр олохсуйбут Ийэ дойдуга тапталы уонна бэриниилээх буолууну иитэр аналлаах. Ийэ дойдуга таптал кэлэр кэскилбит олуга буолар, тоҕо диэтэххэ, кэлэр көлүөнэ бэйэтин төрдүн-ууһун, устуоруйатын, култууратын билэн, кинилэринэн киэн туттан улааттаҕына, дойдубут күүстээх, бигэ, сайдыылаах буолуоҕа. Онон, Аҕа дойдуну таптыыр, кини туһугар кыһаллар, киэн туттар, кэскилин түстүүр дьон үүнэн тахсалларын туһугар дьулуһуохтаахпыт.

Патриотизм — Ийэ дойдуну күүһүрдэр, дьон олоҕун тупсарар, бииргэ сомоҕолоһор сүрүн хайысха. Бу биһиги кэскилбит, дьолбут уонна сайдыыбыт төрдө.