Ааҕааччы суруга: Тыаҕа олорор эрдэххэ

«Былыт саппыт былыргыта», — диир буоллахпыт дии, уу суурайбыт урукку «Һостуой» кэмин. Оччолорго, сүөһү-ас ииттэр эрдэххэ, ыал барыта кэриэтэ саас сибиинньэ оҕоту атыылаһара. Чооску (сибиинньэ оҕото) диэни сорох улуустарга туттубат буолан, билбэттэр. Сорохтор «чушка» диэн нуучча тылыттан киирбит дии саныыллар. Ол сөп. Ол эрэн, нуучча тылыгар түүр тылыттан киирбитин билээччи аҕыйах. Онон, өбүгэлэрбит тыллара эргийэн туттулла сылдьар.

Сопхуостан эрдэттэн сакаастаһан ылан, биир-икки чооскуну ииттэр этибит. Сайын тиэргэн сэбирдэхтээх отунан, ас тобоҕунан аһатарбыт. Саас ылбыт быыкаа чооскубут күһүн төлөһүйэн, балачча обургу сибиинньэ буолара.

Күһүн, идэһэ туттуллубутун кэннэ, сибиинньэ этэ, убаһа этэ, ынах этэ ыал аайы кэриэтэ буолунай буолара. Күһүн, сэтинньи саҥатыттан, идэһэни туттуу саҕаланара. Өктөөп бырааһынньыгар диэри бүтэрэн, ампаарга кыстыыр эт кыстанара. Онтон муҥха саҕаланар этэ. Муҥха кэнниттэн өрүскэ сыалыһарга туу угар кэм кэлэрэ. Сыалыһар быара бырааһынньык мааны остуолун бастыҥ киэргэлэ буолара. Ол быыһыгар күһүҥҥү, кыһыҥҥы, сааскы тайахха тахсыы. Булчут дьонноох ыаллар тайах, куобах этин эптэн, идэһэлэрин этин сайыҥҥа тиэрдэллэрэ. Ыһыахха сииргэ булууска хаһааналлара.

Сибиэһэй ас дэлэй да эбит, билигин санаатахха. Ыал барыта булуустаах этэ. Булууска толору сайын иһэр муус уонна тоҥ ас: эт, арыы, балык.

Билигин булууска туох да угуллубатын кэриэтэ. Барыта тоҥорор лаарга батар. Мууһу ууруммат буоллубут. Күөл уутун уонна ыраас ууну (эмтээх ууну) иһэбит.
Олохпут кэлиҥҥи 20-чэ, 30-ча сылга итинник күүскэ уларыйда.

Билигин түргэнник төлөһүйэр чооскуну, куруолугу, кууруссаны, хааһы хото иитэн, дойдуну аһынан-үөлүнэн хааччыйар бырагыраама олоххо киириитигэр көмө-ньыма буолар ыаллар элбээн эрэллэрэ киһини үөрдэр.

Эрэлчээнэ