Айсен Николаев: “Саҥа көлөлөр эмчиттэр үлэлэрин чэпчэтиэхтэрэ”

Федеральнай киини кытта үлэ

Кулун тутар 27 күнэ. Айсен Николаев дойду үрдүк үөрэххэ уонна наукаҕа миниистирэ Валерий Фалькову кытта көрсүһүүтүгэр килиимэт улары­йыытын уонна ирбэт тоҥ ирии­тин боппуруостарыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ түмүгүн ырыттылар. Тэрээһиҥҥэ 200-тэн тахса дакылааты билиһиннэрэн, 500-тэн тахса учуонай, эс­­пиэр омук дойдуларыттан уонна Арассыыйа эрэгийиэннэриттэн кыттыбыттар. Ил Дархан уонна миниистир Саха сирин прик­ладной наукатын уонна «Хоту сир: бигэ тирэхтээх сайдыы сирэ» аан дойду таһымнаах эрэгийиэннэр икки ардыларынааҕы наука уонна үөрэх киинин суолталаах боппуруостарын көрдүлэр. 2022 сыл түмүгүнэн  киин үлэтин бырагырааматын толоруу билгэлэнэр.

Кулун тутар 27 күнэ. Быйыл Уһук Илин 25 улахан куоратын 2030 сылга диэри сайыннарар маастар-былааннары Арассыыйа бэрэсидьиэ­нэ Владимир Путин иннигэр көмүскүөхтэрэ. Айсен Николаев дойду аҕа баһылыгын көмөлөһөөччүтэ Максим Орешкиҥҥа Дьокуускай уонна Нерюнгри маастар-былааннарын көрдөрдө. Бырайыактарга, бастатан туран, олохтоохтор туохха наадыйаллара учуоттанар. Холобур, Нерюнгри олохтоохторо доруобуйа харыстабылыгар үлэ тупсуутун, оттон Дьокуускай олохтоохторо хаарбах уонна саахалланар туруктаах дьиэлэртэн көһөрүү, социальнай инфраструктура эбийиэктэрин тутуу боппу­руостарын туруораллар. Максим Орешкин маастар-былааннар ис тутулларын өйөөтө.

Кулун тутар 28 күнэ. Айсен Николаев «Атомредметзолото» хампаанньа генеральнай дириэк­тэрэ Владимир Верхов­цевы уонна кини бастакы солбуйааччыта Алексей Шеметовы кытта хампаанньа Саха сиригэр инники өттүгэр үлэтин туһунан ырыттылар. Дойдуга стратегическай суолталаах металл – уран баайдаах саҥа сири туһаҕа таһаардахтарына эрэгийиэн экэниэмикэтэ сайдарыгар, саҥа үлэ миэстэлэрин тэрийиигэ туһалаах буолуоҕа.

КНР посола Чжан Ханьхуэйы кытары көрүстэ

Кулун тутар 28 күнэ. Ил Дархан Арассыыйаҕа Кытай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэтин ыксаллаах уонна боломуочу­йалаах посолун кытта көрүстэ. Чжан Ханьхуэй Саха сирин Ил Дарханын кытта көрсүһүү Кытай Норуодунай Өрөспүүбүлүкэтин бэрэссэдээтэлэ Син Цзиньпин Арассыыйаҕа сырыытын кэнниттэн тута буолбутун бэлиэтээтэ. Айсен Николаев посолга өрөспүүбүлүкэ сайдыытын уонна эрэгийиэн экэниэмикэтин көрдөрүүтэ тэтимнээхтик улаатарын туһунан кэп­сээтэ. Саха сиригэр айти уонна креа­тивнай индустрия, чуолаан киинэни оҥоруу ситиһиилэрин туһунан иһитиннэрдэ. 2004 сылтан Пекиҥҥэ Саха сирин бэрэстэбиитэлистибэтэ үлэлиир. Өрөспүүбүлүкэ 19 муниципальнай тэриллиитэ Кытай Хэйлунцзян уонна Цзилинь провинцияларын 24 муниципалитеттарын кытта бииргэ үлэлииргэ сибээһи олохтоо­буттара. Биир кэскиллээх быра­йыагынан «Джалинда – Мохэ (КНР)» тырааныспар-логистика комплексын тутуу буолар. Айсен Николаев посолга Саха сирин урутаан сайдар сиригэр-уотугар Кытай инвес­тордара резидент быһыытынан кэлэл­лэрин биһириибит диэн эттэ. Быйыл Саха сирэ Кытайдааҕы партнердарга Дьокуускайга «Саха сирэ уонна Кытай провинциялара: Арассыыйа-Кытай бииргэ буолууларын бөҕөргөтүү» диэн дьыалабыай пуоруму тэри­йэр туһунан этиини киллэрдэ. Посол Саха сиригэр инвестиционнай бырайыактары олоххо киллэриигэ сөптөөх усулуобуйа баарын туһунан эттэ.

Дьокутааттар, баһылыктар бэйэлэрин тула норуоту түмүөхтээхтэр

Кулун тутар 29 күнэ. Ил Дархан өрөспүүбүлүкэ муниципальнай тэриллиилэрин бэрэстэбиитэллээх уорганнарын дьокутааттарын иккис сийиэһин мунньаҕар кытынна. Судаарыстыбаннай уонна муниципальнай былаас уорганнарын сүрүн соруктарынан өрөспүүбүлүкэҕэ хас биирдии киһи олорор усулуобуйата туруктаах буолуутун хааччы­йыы уонна олоҕун хаачыстыбатын үрдэтии буоларын бэ­­лиэтээтэ. Билигин Саха сиригэр дьон олоҕун тупсарыыга нацио­нальнай бырайыактарынан, Уһук Илини сайыннарыыга дойду Бэрэсидьиэнин соруктарын чэрчитинэн ха­­һааҥҥытааҕар да элбэх үп көрүллэн, кыах бэриллэр. Айсен Николаев ким да уопсай дьыалаттан туора туруо суох­таах, хас биирдии дьоку­таат, баһылык бэйэтин тула но­­руоту түмэр кэмэ кэллэ диэтэ. Байыаннай дьайыы кыттыылаахтара уонна кинилэр дьиэ кэргэттэрэ кыһалҕаларын кытта соҕотоҕун хаалыа суохтаахтар диэн эттэ.

Өйөбүл саҥа миэрэлэрэ олохтоннулар

Кулун тутар 29 күнэ. Ил Дархан байыаннай эпэрээс­сийэ кыттыылаахтарыгар уонна кинилэр дьиэ кэргэттэригэр аналлаах өйөбүл саҥа миэрэлэрин олохтуур туһунан ыйааҕы таһаарда. Ол курдук, байыаннай сулууспа­лаах уонна кини дьиэ кэргэнэ, ба­­йыаннай сулууспаттан уһуллубут байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтара хамсаабат баай-дуол уонна сир нолуо­гуттан, ону тэҥэ муниципальнай, судаарыстыбаннай бас билиигэ сылдьар сир учаастагын куортамын уонна дуогабар быһыытынан куортам иһин төлөөбөккө пеня ааҕыллыытын төлөбүрүттэн босхолоноллор. Кинилэр муниципальнай, куорат иһигэр уонна таһынаа­ҕы нэһилиэнньэлээх пууннарга сылдьар уопсастыбаннай тыраа­ныспарынан босхо айанныахтара. Байыаннай эпэрээссийэҕэ кыттар байыастар оҕолоро култуурунай, спортивнай уонна эбии үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр сылдьалларыгар чэпчэтиинэн туһаныахтара.

444 албыннаппыт киһиэхэ төлөбүр оҥоһулунна

Кулун тутар 30 күнэ. Айсен Николаев Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурук сэбиэ­тин мунньаҕар кытынна. Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы – Уһук Илиҥҥэ РФ Бэрэсидьиэнин боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ Юрий Трутнев Уһук Илин эрэгийиэннэрин баһылыктарын кытта байыаннай эпэрээссийэни өйөөһүҥҥэ субъектар үлэлэрин уопутун дьүүллэстилэр. Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэҕэ уустук балаһыанньаҕа түбэспит дьон бырааптарын хааччы­йарга улахан болҕомто уурулларын бэлиэтээтэ. Саха сирэ биир бастакынан «Сир-уот сайдыытын пуондата» федеральнай бырагыраамаҕа киирбитэ. Онон уон кыһалҕалаах эби­йиэккэ өлүүлэһээччилэр бы­­рааптарын чөлүгэр түһэрэргэ быһаарыылар ылыллыбыттара. Боппуруос быйыл сыл бүтүөр диэри быһаарыллыаҕа диэн эттэ. Ол курдук, алта кыһалҕалаах эбийиэктэн түөрдүгэр 444 албыннаппыт киһиэхэ төлөбүр оҥоһулунна. 2022 сыл ахсынньытыгар хос үбүлээһин суотугар икки эбийиэк ситэри тутуллан үлэҕэ киллэрилиннэ, 57 киһи бырааба чөлүгэр түһэрилиннэ. Икки хаалбыт эбийиэги тутуу быйыл сыл бүтүөр диэри түмүктэниэҕэ.

Килиниичэскэй госпитальга  эмтэнэр биир дойдулаахтарбытын көрүстэ

Кулун тутар 31 күнэ. Ил Дархан Тиихэй акыйааннааҕы флот килиниичэскэй госпиталыгар эмтэнэр биир дойду­лаахтарбытын көрүстэ, дойдуларыттан кэһиини тириэр­тэ. Уолаттартан сорохторо эмтэнэн баран байыаннай дьайыыга төннөр санаалаахтар, сорохторо доруобуйаларын чөлүгэр түһэрэн баран, дойдуларыгар кэлиэхтэрэ. Кинилэр кыа­йыы син биир биһиэнэ буолуоҕа диэн бүк эрэллээхтэр, өрөспүүбүлүкэ күүс-көмө буоларын бэлиэтээн эттилэр. Соторутааҕыта ити госпитальга Саха сириттэн быраастар тиийбиттэрэ.

Байыастарга – 30-ча туонна гуманитарнай көмө

Муус устар 1 күнэ. Ил Дархан «Саха сирэ эйигин кытта!» уопсастыбаннай хамсааһын ыстаабыгар волонтердары кытары көрүстэ. Манна баҕа өттүнэн оскуола оҕотуттан саҕалаан, эдэр да, аҕам саастаах да дьон кэлэн көмөлөһөллөр. Ыстаап нэһилиэнньэни, тэрилтэлэри, муниципальнай тэриллиилэри, министиэристибэлэри, урбаанньыттары кытары үлэлиир. Хомуллубут таҥаһы-сабы, байыаннай дьа­йыыларга туттуллар тэрили түмэллэр. Байыаннай дьа­йыы кыттааччыларынан, ассоциацияларынан, авиахампаанньаларынан, массыына суолунан 30-ча туонна гуманитарнай көмөнү байыастарга ыыттылар. Айсен Николаев иистэнньэҥнэри, маскировкалыыр сиэккэни баайааччылары, блиндажка аналлаах чүмэчи оҥорор волонтердары кытта үлэ хайдах барарын туһунан кэпсэттэ. Кини маскировкалыыр сиэккэни баайан боруобалаата. Ил Дархан иистэнэр тэрил ылалларыгар анаан 100 тыһ. солк. сэртипикээт туттарда. Ыстаап салайааччытв Айыл Дьулурхаҕа өрөспүүбүлүкэҕэ, байыаннай дьайыыларга сылдьар ба­­йыастарга көмөнү оҥорууга кылаатын иһин махтал суругу уонна өйдөбүнньүк бэлиэни туттарда.