Хаҥалас улууһугар “Архыып десана” тэрээһин ыытылынна

Арассыыйаҕа архыып күнүнэн  Саха сиригэр култуура эйгэтигэр Мэҥэ өйдөбүл сыла арылынна. Идэлээх күнүнэн ситимнээн,  Дьокуускай куорат архыыба (салайааччы Филиппова Светлана Афанасьевна) үтүө үгэскэ кубулуйбут “Архивный десант” (“Архыып десана”) диэн ааттаах айаннара үһүс сылларын тэриллэр.

Быйыл Хаҥалас улууһун архыыбыгар ыалдьыттаатылар. Кинилэри кытта И.С.Жараев аатынан СӨ Норуоттарын аудиовизуальнай нэһилиэстибэтин национальнай киинин пуондаҕа сүрүн харайааччыта  Анна Пшенникова уонна Марина Винокурова кытынныбыт.

Хаҥалас улууһун  архыыба  (салайааччы  Соловьева Ольга Васильевна) бу күн нэһилиэктэр, тэрилтэлэр исписэлиистэрин түмэн,  улахан сэминээри  тэрийдэ. Архыып Улуу Кыайыы 80 сылын көрсө архыып докумуоннарыгар олоҕуран,  сонун быыстапканы туруорбут. Манна уоттаах сэрии кыттыылааҕа, суруйааччы Исай Никифоров пуруонтан  суруйбут суруктара экспонат буолан дьон болҕомтотун тартылар. Кини 1942 сыллаахха кэргэнигэр уонна уолугар анаан латыынныы алпабыытынан суруйбут суруктара, “Хотугу сулус” сурунаалга тахсыбыт айымньылара, кинигэлэрэ бааллар. Исай Прокопьевич суругун аудиозапись оҥорон,  дьоҥҥо иһитиннэрэр быраактыканы  тэрийбиттэрин туһунан архыып үлэһитэ Елена Мянкярова кэпсээтэ.

Ханна да тиийдэххэ,  улуус устуоруйатын кэпсээччинэн  түмэл буолар. Бу дойду баай устуоруйатын түмэл үлэһиттэрэ олус чуолкайдык, чахчы докумуоннарга олоҕуран, кэлбит эрэ киһини кэрэхсэтэрдик кэпсииллэр.  Түмэл сүрүн харайааччыта Наталья Ефимова экспозициялары олус сэргэхтик кэпсээтэ.

Улуустааҕы бибилэтиэкэҕэ  буолбут сэминээргэ олохтоох кыраайы үөрэтээччилэр, тэрилтэ үлэһиттэрэ кытыннылар. Куораттааҕы архыып отделын салайааччыта Айталина Афанасьева пуондалары хайдах сөптөөхтүк түмэн, аттаран оҥорууну быһааран кэпсээтэ. Национальнай архыыптан төрүччү боппуруостарыгар Петр Корякин, Афанасий Герасимов аныгы электроннай бырагыраамалары  туһаныы туһунан быһааран, сүбэлээн биэрдилэр. Аудиовизуальнай киин пуондатыттан 1966 с. генерал Притузов А.И. туһунан киинэ хроникатын, 1985 сыллаахха олохтоох оператор Т. Т.Стручков Улуу Кыайыы 40 сылыгар анаан сэрии бэтэрээннэрин устубут киинэлэрин мустубут дьон долгуйа көрдүлэр.

Маннык айаҥҥа ситэриллибэтэх докумуоннар чопчуланалларыгар  архыып үлэһиттэрэ туһалаах сүбэлэри ыллылар. Онтон Аудиовизуальнай кииҥҥэ киинэ хартыынатыгар кимнээх уһуллубуттарын ааттарынан суруйарга тоҕоостоох түгэн буолла. Кыраайы үөрэтээччи  Павел Харитонов хас биирдии бэтэрээн ким буоларын ааттыы олороро олус да үчүгэй. Ити курдук,  айаммыт икки өттүттэн туһалаахтык “Саргы түһүлгэтэ” култуура киинигэр “Квиз-игра” диэн оонньуунан түмүктэннэ.

Маны барытын иилээн-саҕалаан тэрийбит Дьокуускай куорат дьаһалтатын иһинэн үлэлиир архыып салайааччытыгар Светлана Филипповаҕа уонна Хаҥалас улууһун архыыбын салайааччытыгар Ольга Соловьеваҕа махталбытын биллэрэбин. Маннык туһалаах айаннар өссө буола турдуннар.

Марина ВИНОКУРОВА,   Аудиовизуальнай киин архивиһа