Москваҕа тыйаатыр сахалыы устуудьуйатын бүтэрбиттэр 50 сылларын бэлиэтииллэр

50 сыл анараа өттүгэр М.С.Щепкин аатынан Тыйаатыр үрдүкү училищетын (институтун) үһүс национальнай устуудьуйатын бүтэрбит ыччаттар дойдуларыгар, Саха сиригэр,  кэлэн улахан сэргэхсийии тахсыбыта.

Кинилэр бүтэрбит да кэмнэрэ кэрэ-бэлиэ күҥҥэ-дьылга сөп түбэспитэ. Ол эбэтэр, 1975 сылга тыйаатыр 50-с театральнай сезонун көрсө үөрэхтэрин бүтэрэн кэлбиттэрэ.

1974 сыл от ыйын 2 күнүгэр артыыс быһыытынан аан маҥнай сүрэхтэммиттэрэ, дипломҥа үлэлэриттэн Л.Леонов «Кыһыл көмүс каретатын» көрдөрбүттэрэ. Тыйаатыр кылаабынай режиссера Федот Потапов Саха ты­­йаатырын ускуустубатын силигилии көҕөрбүт Аал Луук маска холоон туран, устуудьуйаны бүтэрбиттэри Аал Луук мас саҥа үүммүт сэбирдэхтэригэр тэҥнээбитэ.

200-тэн тахса оҕоттон талыллан…

Кинилэртэн 22 ыччат үөрэххэ хайдах ылыллан, ар­тыыс буолар дьылҕаламмытын туһунан Степан Сивцев-Доллу «Махтанабын дьылҕабар» кинигэтигэр маннык суруйбута:

«… Биһиги бары тыа сирин, алаас оҕолоро этибит. Дьокуускай куоракка өҥүрүк куйаас сатыылаан турара, сибэкки курдук киэргэммит, симэммит кыргыттар, маҥан сорочкалаах, хара бүрүүкэлээх лоһугураспыт уолаттар Саха тыйаатырын сөрүүн фойетыгар мустубуппут.

Щепкиҥҥэ туттарсарбытыгар 200-тэн тахса оҕо этибит. Приемнай комиссияҕа сүнньүнэн Саха театрын кылаабынай режиссера Ф.Ф.Потапов, режиссер В.В.Фомин, Ньурба театрын кылаабынай режиссера С.И.Слепцов, Щепкин училищетын доцена В.К.Смирнов, Саха театрыттан И.А.Дмитриев үлэлээбиттэрэ.

Щепкиҥҥэ үөрэнэр кэммитигэр учууталларбыт барахсаттар олус да амарахтара, кыһамньылаахтара, үрдүк культуралаахтара. Нууччалыы үчүгэйдик билбэт, саҥарбат дьоҥҥо актерскай маастарыс­тыбаны, билиини-көрүүнү биэрэ сатаан муҥнаналлара, аһыырбытыгар тиийэ кыһаналлара».

«Артыыстар кэллилэр…»

«…Кинилэр биэс сыл устата САССР искусствотын үтүөлээх деятелин, профессор Д.Н.Гладков уонна училище уопуттаах преподавателлэрин В.П.Селезнев, Д.В. Цу-
касова, Б.В.Клюев, итиэннэ Р.В.Колесова салалталарынан театр искусствотын кистэлэҥнэрин баһылаатылар.

Сыралаах үөрэхтэрин түмүгэр училищеларын туйгун сыаналарынан О.Григорьева, Б.Борисов уонна С.Сивцев бүтэртээтилэр.

От ыйын 2 күнүттэн саҕалаан, эдэр артыыстар П.Ойуунускай аатынан Саха драматическай театрыгар бэйэ­­лэрин кытта аҕалбыт дипломнай испэктээги көрдөрүөхтэрэ. Ол кэнниттэн кинилэр Нам, Орджоникидзевскай уонна Мэҥэ Хаҥалас оройуоннарыгар гастроллуу барыахтара».

Маннык ыстатыйаны 1974 сыл от ыйын 3 күнүгэр суруналыыс Георгий Борисов «Эдэр коммунист» хаһыакка бэчээттэппитэ.

Тыйаатыр чаҕылхай артыыстара

1974 сыллаахха саха үһүс устуудьуйатын бүтэрбиттэр – билигин саха киинэтин уонна тыйаатырын сүрүн артыыстара, аан дойду тыйаатырдарын уопсастыбатын чаҕылхай бэрэстэбиитэллэрэ.

Кинилэр дойдуларыгар кэлэн бастакы идэлээх артыыс­тар Дмитрий Ходуловы, Аксинья Адамованы, Матрена уонна Марк Слепцовтары, Ирина Максимованы, Гаврил Колесовы уо.д.а. кытары үлэлээбит, саха тыйаатырын классическай тыынын ылан иҥэриммит дьоллоохтор. Онтон билигин эдэр артыыстары кытары бииргэ үлэлээн, билиилэрин-көрүүлэрин, уопуттарын үллэстэллэр.

1974 сыллаахха бүтэрбиттэр бу сыллар тухары тыйаатырга үлэлиир, гостуруоллуур кэмнэригэр уонна омук дойдуларыгар тыйаатыр аан дойдутааҕы бэстибээллэригэр кыттан, омук көрөөччүлэрин болҕомтолорун ылбыттара. Талан ылбыт идэлэринэн, үрдүк таһымнарынан уонна хатыламмат талааннарынан, тыйаатыр ускуустубатын нөҥүө саха норуотун култууратын, духуобунаһын омук көрөөччүтүгэр билиһиннэрбиттэрэ.

Саха сирин култууратын, духуобунаһын уонна ускуустубатын сайдыытыгар уһулуччулаах кылааттарын киллэрэллэр.

Быйылгы сыл кинилэргэ ананар

Саха национальнай үһүс устуудьуйатын 50 сыл­лаах үбүлүөйдээх сылыгар Арас­сыыйа уонна өрөспүү­бүлүкэ таһымнаах кэккэ тэрээһиннэр былааннаналлар.

Ол курдук, саҥа испэктээк сүрэхтэниэҕэ, «Арассыыйа Малай тыйаатырын сыанатыгар Саха тыйаатырын ускуустубатын күннэрэ» ыытыллыаҕа, А.А.Бахрушин аатынан тыйаатыр судаарыстыбаннай киин мусуойугар, Москваҕа М.С.Щепкин аатынан тыйаатыр үрдүкү училищетыгар уонна Дьокуускайга «Арассыыйа – мин устуоруйам» мусуойга быыстапкалар, кинигэ, альбом таһаарыы, документальнай киинэ, тэлэбиисэргэ, араадьы­йаҕа биэриилэр уо.д.а. былааннаналлар.

Үһүс устуудьуйаҕа үөрэммиттэрэ

Гоша Александров – Ньурба тыйаатырыгар үлэлээбитэ;

Петр Андреев – СӨ норуодунай, үтүөлээх артыыһа;

Михаил Апросимов – СӨ үтүөлээх артыыһа;

Софья Баранова (Сергучева) – СӨ үтүөлээх артыыһа;

Андрей Борисов – Саха тыйаатырын уус-уран салайааччыта, РФ норуодунай артыыһа, САССР ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ, ССРС, РФ Судаарыстыбаннай бириэмийэлэрин, А.Е.Кулаковскай аатынан СӨ Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата, «Дойдуга үтүөлэрин иһин» уордьан IV истиэпэнин кавалера, СӨ бочуоттаах олохтооҕо;

Борис Борисов, Ньурба тыйаатырыгар үлэлээбитэ, СӨ норуо­дунай, үтүөлээх артыыһа;

Степанида Борисова – РФ, СӨ норуодунай артыыһа, П.Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата;

Василий Бурнашов – Саха тыйаатырыгар үлэлээн баран, дойдутугар Уус Алдаҥҥа учууталлаабыта.

Герасим Васильев – РФ үтүөлээх, СӨ норуодунай артыыһа, СӨ Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата;

Ольга Григорьева – СӨ үтүөлээх артыыһа;

Спиридон Игнатьев – «Бүдүрүйбүт көммөт», «Улуу Кудаҥса», «Дойду оҕото Дорогуунап Ньукулай» уо.д.а. испэктээктэргэ, киинэлэргэ айбыт уобарастара умнуллубаттар;

Света Игнатьева (Сосина) – Саха тыйаатырыгар үлэлээбитэ;

Куприян Михайлов – СӨ үтүөлээх артыыһа;

Анатолий Николаев – РФ үтүөлээх, СӨ норуодунай артыыһа, ССРС, РФ Судаарыстыбаннай бириэмийэлэрин, П.А.Ойуунускай аатынан СӨ Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата;

Иза Николаева (Васильева) – РФ үтүөлээх, СӨ норуодунай артыыһа;

Фаддей Попов – Ньурба тыйаатырын биир сүрүн артыыһа этэ;

Зоя Попова (Иванова) – СӨ үтүөлээх артыыһа, А.Е.Кулаковскай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата;

Степан Сивцев – СӨ үтүөлээх артыыһа, П.Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата, РФ кинематографиятын бочуоттаах үлэһитэ;

Михаил Скрябин – Арассыыйа, Саха киинэтин уонна тыйаа­тырын артыыһа, Саха сирин кинематографистарын сойууһун чилиэ­нэ этэ, «Хачыгаар» киинэҕэ оруолун иһин «Белый слон» бириэмийэ­ҕэ түһэриллибитэ;

Ефим Степанов – РФ үтүөлээх, СӨ норуодунай артыыһа, ССРС, РФ Судаарыстыбаннай бириэмийэлэрин, П.А.Ойуунускай аатынан СӨ Судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата;

Наталья Степанова (Петрова) – СӨ үтүөлээх артыыһа;

Домна Уйгурова (Иванова) – СӨ үтүөлээх артыыһа;

Афанасий Федоров – РФ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ үтүөлээх үлэһитэ.