Ойуур хаһаайыстыбатын уонна куттал суох буолуутун боппуруостара көрүлүннүлэр

Москваҕа Саха сирин күннэрин чэрчитинэн Федерация Сэбиэтин аграрнай, ас-үөл бэлиитикэтин уонна айылҕаны туһаныыга кэмитиэтин киэҥ ыҥырыылаах мунньаҕар тыа хаһаайыстыбатын, ойуур хаһаайыстыбатын уонна Саха сиригэр экологическай куттал суох буолуутун хааччыйыы боппуруостарын дьүүллэстилэр.

Тэрээһиҥҥэ Арассыыйа Федерациятын сенатордара, тыа хаһаайыстыбатын, айылҕа харыстыбылын уонна экология, култуура министиэристибэлэрэ, Рослесхоз, Росприроднадзор, Росгидромет бэрэстэбиитэллэрэ кытыннылар.
Мунньаҕы Федерация Сэбиэтин аграрнай, ас-үөл бэлиитикэтин уонна айылҕаны туһаныыга кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Александр Двойных ыытта.

Саха сирин дэлэгээссийэтэ СӨ Ил Түмэнин Сир сыһыаннаһыыларыгар, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Сахамин Афанасьев, Судаарыстыбаннай тутууга уонна олохтоох салайыныыга сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Владимир Прокопьев, Тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин, Хотугу сир төрүт олохтоох аҕыйах ахсааннаах норуоттарын боппуруостарыгар уонна Арктика дьыалаларыгар сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Елена Голомарева, Сир сыһыаннаһыыларыгар, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Дмитрий Семенов, норуот дьокуттааттара Петр Юмшанов уонна Николай Кульбертинов састааптаах кытынна.
Мунньахха сүрүн дакылааты дэлэгээссийэ салайааччыта Сахамин Афанасьев оҥордо. СӨ Ил Түмэнин сир сыһыаннаһыыларыгар, айылҕа ресурсаларыгар уонна экологияҕа сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Сахамин Афанасьев бүгүҥҥү күҥҥэ турар сытыы боппуруостары таарыйда. Холобур, кини Өлүөнэ өрүс уонна кини салааларын уутун хаачыстыбата улаханнык долгутарын эттэ. Бу боппуруоһу өрөспүүбүлүкэ хаһыс да сылын туруорсарын санатта.

Чуолаан, өрүс үрдүгэр турар 28 нэһилиэнньэлээх пууҥҥа ууну ыраастыыр пууннар наадаларын туһунан эттэ. Аны халаанныыр сиргэ 96 нэһилиэнньэлээх пуун баар, олортон 37-гэр өрүс биэрэгин сиҥниитэ барар. Ол иһин биэрэктэри бөҕөргөтүү, быһыттары, уу ааһар сирдэрин оҥоруу тэрээһиннэрэ ыытыллаллара наада. Норуот дьокутаата итини таһынан уу анныгар сытар суудуналары (264 устуука) көтөҕөр дьаһаллары уталыппакка быһаарар наадатын ыйда. Итинэн сибээстээн, кини бу дьаһаллары РФ уу эбийиэктэрин экологическай ыраастааһынын федеральнай бырайыагар киллэрэллэригэр көрдөстө.
Салгыы Сахамин Афанасьев Саха сирэ Арассыыйаҕа саамай улахан тыалаах уонна баһаар өттүнэн биир саамай кутталлаах эрэгийиэн буоларын бэлиэтээтэ. Ол иһин ойууру көрүү-харайыы үлэтин 2023-2025 сс. федеральнай былааныгар киллэрэргэ туруоруста. Итини таһынан баһаартан сэрэхтээх буолууга дьиэттэн ойуурга диэри кээмэйи быһаарыы ньыматын саҥаттан көрөллөрүгэр көрдөстө. Онно ааспыт сылга буолбут улахан баһаары холобурдаата.
Сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Ил Түмэн Судаарыстыбаннай Дуума көрүүтүгэр киллэрбит «Сир аннынааҕы баай туһунан» РФ сокуонугар уларытыылары киллэрии туһунан» федеральнай сокуонун барылын санатта уонна дьүүллэһиини түргэтэтэргэ ыҥырда.

Сахамин Афанасьев Федерация Сэбиэтин болҕомтолорун биир сытыытык турар боппуруоска – ирбэт тоҥу туһаныыны уонна харыстааһыны быраап өттүнэн бэрээдэктээһиҥҥэ ууралларыгар эттэ. Килиимэт уларыйыыта, антропогеннай уонна техногеннай үлэлэри сэргэ айылҕаҕа тахсар уларыйыылар сүрүн төрүөттэринэн буолалларын ыйда.
Манан сибээстээн, Саха сирин парламена федеральнай сокуону ылыныыны түргэтэтэргэ, онуоха геотехническай мониторины ыытыы түмүгэр ылыллыбыт ирбэт тоҥ туругун туһунан толору иһитиннэриини учуоттуулларыгар эттэ.
Федерация Сэбиэтин  аграрнай, ас-үөл бэлиитикэтин уонна айылҕаны туһаныыга кэмитиэт бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Елена Зленко Саха сирин парламенын этиитин өйөөтө. «Сокуон толору уонна дьайымтыалаах буоларын туһугар Арктика эрэгийиэннэрин этииилэрин барытын түмэн, сокуон бырайыагын ситэри оҥорууга күүһү холбуохха наада», — диэтэ кини.
Федерация Сэбиэтин аграрнай, ас-үөл бэлиитикэтин уонна айылҕаны туһаныыга кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Александр Двойных Елена Зленкоҕа бу боппуруоһу бэйэтин хонтуруолугар ыларыгар уонна Саха сирин этиилэрин учуоттаан сокуон барылын оҥорорго сорудахтаата.

Сенатордар дьүүллэһии түмүгүнэн, РФ тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтигэр «Тыа сирин аныгы көстүүтэ» федеральнай бырайыак чэрчитинэн 2023-2024 сс. бүддьүөттэн эбии үбүлээһин боппуруоһун көрөрүгэр этии киллэрдилэр.