Ол ааспыты саната… бүгүн Анастасия Варламова төрөөбүт күнэ

Биир дойдулаахтара Дмитрий Ходулов, Гавриил Колесов, Лазарь Сергучев, учуутала Валерий Ноев сүдү талааннарын утумнаабыт Мэҥэ Хаҥалас оройуонун Баатара нэһилиэгин бастыҥ ыччата, Саха сирин киэн туттуута Анастасия Николаевна Варламова суох буолбута хас да сыл буолла. 2006 с. тахсыбыт ыстатыйаны бэчээттиибит.

Анастасия Николаевна, бастатан туран, дьон өйүгэр-санаатыгар тиийимтиэ тыллаах хоһоонньут, ону таһынан, киһи барыта сөбүлээн ыллыыр ырыалаах мелодистка.  Иккиһинэн, умнуллубат куоластаах толорооч­чу, өссө дьоҕурдаах учуутал, иитээччи, тиһэҕэр, тэрийээччи уонна салайааччы.

Айылҕаттан бэриллибит талааннаах Анастасия Варла­мова саха ыалын дьиэтигэр аата ааттанар, 40-тэн тахса ырыата үөpүүгэ-көтүүгэ күннэтэ ылланар.

Кини “үс мас бүтэй күрүө нөҥүө эрбэллээхтээн-сэрбэл­лээхтээн oҕo caaha одуулаабыт”, атах сыгынньах сүүрэкэ­лээбит Булгунньах сайылыга, Сыырдаах өтөҕө, үөрэммит, олорбут Сыымаҕа, үлэлээбит Бэдьимэтэ уонна Төхтүрэ, чугас дьоно-сэргэтэ, саха тыллаах уонна олохтоох омуктар улахан кутурҕаны көрүстүлэр.

Анастасия Николаевна соҕотох убайа, oҕo сааһым доҕоро Коля эрдэ олохтон туораабыта. Ийэтэ оскуола интэринээтигэр өр кэмҥэ асчыттаабыт Степанида Егоровна оҕотугар Настааҕа ахтар-саныыр аһын – дьэдьэни амсатара ырыа буолан, уостан түспэккэ ылланар.

Саха ньургун уолаттарын курдук, таайдара Варламовтар уонна Поповтар – Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии кыттыылаахтара, биир дойдулаахтара, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Ф.К. Попов, сэрии хонуутугар охтубут түөрт ини-бии Иннокентий, Петр, Семен, Николай Поповтар сэриигэ аттаналларыгар өйүө астарын укпут кураанах туос тууйастара улуу Лена долгунугар уйдаран, Мэҥэ биэрэгин булбуттарын хоһуйуута ырыа буолан, дьон сүрэҕин өссө да долгута туруо, Кыайыы өрөгөйдөөх күнүн айхаллыыр биир дьоһуннаах бэлиэ быһыытынан сыаналаныа.

Анастасия Варламова оҕус сиэтэр, от охсор саха киһитин оҕо сааһын санатар охсуллубут отун сытын туһунан ырыатын өрөспүүбүлүкэ бөһүөлэктэрин кулууптарыгар тутан олорон истибит элбэх ахсаан­наах сүгүрүйээччилэрэ ол түгэни өргө диэри  өйдөрүгэр-санааларыгар илдьэ сылдьыахтара, кэпсээн-сэһэн гыныахтара, оттон отчуттар сынньалаҥнарыгар бу ырыаны ыллаан сы­­лааларын таһаарыахтара, күргүөмнээх үлэҕэ күүстэригэр күүс эбиниэхтэрэ.

Бастыҥ хомсомуолка, актыбыыска

Үөрэнээччим Анастасия Николаевна учууталлаан баран, Дьоруой Попов аатынан сопхуоска хомсомуол тэрилтэтин сэкирэтээринэн, баартыйа кэбиниэтин сэбиэдиссэйинэн – партком сэкирэтээрин идеологияҕа солбуйааччынан миигин кытта бииргэ үлэлээбитэ. Сопхуос үлэһит күүһүн баһыйар аҥаара ыччат этэ, бөһүөлэктэргэ, пиэрмэлэргэ, сайын от үлэтигэр, хор­туоппуй үүннэриитигэр, механизацияҕа ыччат-хомсомуол кэлэктииптэрэ тэриллибиттэрэ. Онно Анастасия Николаевна сүрүн сыалын-соругун – ыччат үлэҕэ оруолун үрдэтии, кинини өй-санаа өттүнэн иитии соругун ситиһиилээхтик толорбута. Оччолорго Мэҥэ Хаҥалас оройуонун сопхуостара тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын өрөспүүбүлүкэ 10-12% оҥороллоро. Бу улахан ситиһии – ыччат ситиһиитэ. Сопхуос хомсомуоллара  аатырбыт ыанньыксыт Павел Шарин, бурдук үүннэрээччи Николай Романов, отчут Афанасий Павлов өрөспүүбүлүкэ муҥутуур көрдөрүүлэрин олохтоо­буттара. Анастасия Николаевна Мэҥэҕэ үйэ аҥаара сайдан кэлбит култуура эстэпиэтэтин сопхуоһугар тэрийээччи буолбута, уус-уран самодеятельность кэлэктиибэ оро­йуоҥҥа бастыҥнар ахсааннарыгар сылдьыбыта. Ол кэмҥэ бастыҥ ыччаттар Владимир Кузьмин, Татьяна Ларионова, Евдокия Игнатьева, Елизавета Романова, Иннокентий Сыромятников, Анна Зыкова, Екатерина Винокурова, Афанасий Санников, Анна Матвеева, ону таһынан, уус-­уран самодеятельность көхтөөх кыттыылаахтара Александра уонна Александр Андреевтар, Назар Андреев, Прокопий Петров, Степан Сергучев, Елена Романова, Алексей Санников, Елена Винокурова, Анна Корякина Анастасия Николаевналыын өр бииргэ алтыспыттара.

Оскуолаҕа, училищеҕа үөрэппит оҕолоро араас идэни ылан, норуот хаһаайыстыбатын үгүс салаатыгар исписэлиистэринэн, салайааччыларынан таһаарыылаахтык үлэлии сылдьаллар, кинилэр Анастасия Николаевна олорон ааспыт олоҕун киэргэтэллэр.

Икки оройуон гииминин айбыта

Мэҥэ Хаҥалаһы кытта Алдан оройуонун сибээһин, «Сиэрпэ уонна өтүйэ» доҕордоһуутун бөҕөргөтөр биир бэлиэтинэн Анастасия Николаевна 1977 с. айбыт «Майа-Алдан» диэн ырыата буолар. Ырыа икки оройуон доҕордоһуутун гииминэ  буолан, нуучча уонна саха дьонун уостан түспэт ырыатыгар кубулуйбута, Алдаҥҥа бу ырыаны бэйэтэ толордоҕуна, үөрүү-көтүү өссө үрдүүрэ.

Алдан оройуонун дэлэгээссийэтэ Дьоруой Попов аатынан сопхуос киинигэр – Төхтүргэ кэлиитигэр анаан, Макар Хара тылларыгар айбыт «Ыһыах» ырыата, бэйэтэ ахтыбытыныы, ол күн үҥкүү-битии, ырыа-то­­йук, алгыс бaha сыаланарын, үpүҥ тунах илгэ ыһыллар үтүө күнүгэр өндүл халлаан оройо аһыллан ыларын, үрдүк айыылар ыытар үтүө анабыллара күн сардаҥата буолан сиргэ сатыылыырын санатыа, сайын аайы сир ахсын саха омук бырааһынньыгын уруй­дуо-айхаллыа буоллаҕа.

1978 с. саҥатыттан БАМ-ҥa Золотинка ыстаансыйа тимир суолун тутуутугар Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Николай Кедышко аатынан 578 №-дээх СМП-ны кытта сибээс олохтоммута. Ыччат-хомсомуол биригээдэтин биригэдьиирэ Александр Диденко, комсорг Василий Журавскай салайаллара, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Ф.К. Попову биригээдэ бочуоттаах чилиэнинэн ылбыттара. Онон, сопхуос хомсомуол­лара, ыччаттара Анастасия Николаевна салалтатынан кинилэрдиин доҕордуу ыкса сибээһи олохтообуттара.

Анастасия Николаевна – ыччат чахчы лиидэрэ этэ. Кини кэмэ суох үчүгэй ыра санааны, өссө да айыллыахтаах умсугутуулаах ырыалары, киһи үгүс үтүө хаачыстыбатын бэйэтин кытта илдьэ барда.

Анастасия Варламова кэнэҕэһин даҕаны бар дьонун өйүгэр-санаатыгар, үөрүүтүгэр-көтүүтүгэр ырыа буолан, элбэхтик да эргиллиэ санаа дала оҥостон, ол ааспыты саната…

Кини көмүс уҥуоҕа төрөөбүт дойдутугар, Баатара биир кэрэ көстүүлээх миэс­тэтигэр – Нээйэҕэ кистэннэ, сахатын дьонугар анаан айан хаалларбыт аҕатын алааһын – хатыҥ чараҥнаах Лэбийэ күөлүн көрө сытыа.

Иван КОРЯКИН, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ дассыана, юстиция генерал-майора, Мэҥэ Хаҥалас,

Үөһээ Халыма оройуоннарын, Баатара, Дьаҥхаады, I Баатара нэһилиэктэрин бочуоттаах олохтооҕо, РФ үөрэҕириитин бочуоттаах үлэһитэ.