Санкт-Петербурга Семен Новгородов пааматынньыгын туруоруохтара

Бу күннэргэ дойду Бэрэсидьиэнин иһинэн СӨ бастайааннай бэрэстэбиитэлэ Андрей Федотов уонна Санкт-Петербург оройуонун дьаһалтатын баһылыга Виктор Полунин саха бастакы учуонай-лингвиһа Семен Новгородов искибиэрин тупсаран оҥоруу уонна Сампониевскай саадка ыһыаҕы ыытыы туһунан кэпсэттилэр.

Искибэри тупсарыы бырайыагынан саха бастакы учуонай-лингвиһэ Семен Новгородовка пааматынньыгы туруоруу былааннанар. Выборгскай оройуонун уонна Чурапчы улууһун икки ардыларыгар хардарыта бииргэ үлэлээһин туһунан сөбүлэһии 2022 сыллаахха түһэрсиллибитэ. Былырыын ыһыах Сампониевскай саадка буолан ааспыта уонна Санкт-Петербург куорат олохтоохторун, ону кытта ыалдьыттарын түмпүтэ.

Быйыл ыһыах от ыйын 14 күнүгэр тэриллиэҕэ. Бырааһынньыгы тэрийиигэ Өймөкөөн улууһун дэлэгээссийэтэ кыттыаҕа. Саҥа холбоһуктаах бырайыактары олоххо киллэрии Выборгскай оройуонун кытта өр сыллаах уонна көдьүүстээх бииргэ үлэлээһиннэргэ 2017 сыллаахха Саха сирэ уонна Санкт-Петербург куорат Доҕордоһуу саадын тутууттан саҕаламмыта.

Санаттахха, 2027 сылга саха бастакы учуонай-лингвиһа, публицист, саха чулуу уола, тыл үөрэхтээҕэ, саха тылын бастакы алпаабытын төрүттээбит уонна оскуолаҕа сахалыы үөрэнэр кинигэни оҥорбут Семен Андреевич Новгородов төрөөбүтэ 135 сыла туолар.

Семен Андреевич Новгородов 1892 с. олунньу 13 күнүгэр Боотуруускай улууһун II-c Хатылы нэһилиэгэр (билиҥҥинэн Чурапчы улууһун Болтоҥо нэһилиэгэ) уон оҕолоох ыалга алтыс оҕонон төрөөбүтэ. Аҕата Андрей Александрович кыратык ааҕар буолан, уолун таҥара кинигэлэрин ааҕарга үөрэппит. Салгыы Семен политсыылынай Иван Трофимович Цыценко чааһынай оскуолатыгар сылдьыбыт, 1905 с. Дьокуускайдааҕы реальнай училищеҕа үөрэнэ киирбит. Училищены бүтэрэн, Еловскай начаалынай оскуолатыгар уонна Бүлүү куоратыгар 4 кылаастаах училищеҕа үлэлээбит. 1913 с. Семен Новгородов Петербург университетын Илиҥҥи факультетыгар арабскай-персидскэй-турок салаатыгар ылыллыбыт. Биир сылынан монгол-маньчжур-турок салаатыгар көспүт. Кини уһулуччулаах нуучча учуонайдарын салалтатынан тылга уопсай бэлэмнэниини ааһан, ити үөрэҕин саха национальнай суругун-бичигин уонна оскуолаҕа төрөөбүт тылынан үөрэнэр кинигэлэри оҥорууну кытта дьүөрэлээбит. Семен Новгородов баара-суоҕа күн сиригэр 31 сыл олордор да, төрөөбүт норуота үөрэхтэнэригэр, саха тылын сайдыытыгар элбэҕи оҥорбута. Реальнай училищеҕа үөрэнэ сылдьан, сахалыы тылынан бастакы «Саха саҥата» сурунаалы таһаарыыга кыттыбыта, бэйэтин үлэлэрин бэчээттэппитэ. Кини фольклор айымньыларын хомуйууга, Саха күбүөрүнэтин наука өттүттэн чинчийиигэ тыл сиэксийэтин салайааччынан, онтон саха тылын үөрэтэр кинигэлэри оҥорууга хамыыһыйа бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит. М.К.Аммосовы кытта Национальностар дьыалаларыгар норуот комиссариатыгар Саха сирин бэрэстэбиитэлинэн буолбута. Саха АССР кыраныыссаларын олохтооһуҥҥа кыттыспыта.