Бүгүн —  Өлүөхүмэ оройуона тэриллибитэ 94 сыла

Бу кэрэ-бэлиэ күнүнэн Өлүөхүмэ олохтоохторун улуус дьаһалтатын уонна дьокутааттар оройуоннааҕы сэбиэттэрин ааттарыттан Николай Харбин уонна Андрей Солдатов эҕэрдэлээн, улуус сайдыытыгар кылааттарын, көхтөөх үлэлэринэн, билиилэринэн-көрүүлэринэн уонна ситиһиилэринэн тус кылааттарын киллэрэ сылдьалларыгар олохтоохторго махтаннылар.

Өлүөхүмэ куорат тэриллибит сылынан 1635 сыл ааҕыллар. Бу сыл Петр Бекетов салайыытынан Енисей казактара Өлүөхүмэ өрүс утары кыра остуруогу туруорбуттара. Ону кэлин атын сиргэ көһөрбүттэрэ.

1775 сыллаахха Өлүөхүмэ уокуругун уонна олохтоохтор икки ардыларыгар тахсар мөккүөрдэри быһаарарга комиссарство диэни  тэрийбиттэрэ. Онтон 1738 сыллаахха Өлүөхүмэ киин куоратынан буолбута, 1882 сыллаахха уокуруктааҕы куоракка кубулуйбута. Куораты уонна уокуругу ыспыраабынньык, кини көмөлөһөөччүтэ уонна  сэкирэтээрэ састааптаах полицейскай бырабылыанньа көрөрө-истэрэ.

1843 сыллаахха Өлүөхүмэ куорат 31 дьиэлээҕэ уонна балаҕаннааҕа. Кырачаан куорат көмүстээх сир булуллуоҕуттан ыла улаатан, сайдан барбыта. Бүлүү уонна атын улуустартан кэлэр таһаҕаһы сүөкүүр уонна тиэйэр-таһар пуунунан  буолбута. Онтон 1743 сыллаахха Иркутскай-Дьокуускай тыраага аһыллан, Өлүөхүмэҕэ олох-дьаһах күөстүү оргуйбута.  Ону таһынан нэһилиэнньэ духуобунай өттүнэн сайдарыгар бэлитиичэскэй сыылынайдар бэйэлэрин кылааттарын киллэрбиттэрэ.

1930 сыллаахха Өлүөхүмэ оройуона тэриллибитэ.

Өлүөхүмэ улууһун  дьоно географическай балаһыанньатынан, сымнаҕас килиимэтинэн, баай айылҕатынан, атын эрэгийиэннэри кытары экэниэмикэҕэ сибээһинэн, араас норуот эйэ дэмнээхтик олорорунан киэн туттар.  Өрөспүүбүлүкэ соҕурулуу-арҕаа өттүгэр сытар Өлүөхүмэ улууһа билигин 54 нэһилиэнньэлээх пууннаах.

2010 сыллааҕы статистиканан, улуус нэһилиэнньэтин ахсаана 24392 киһиэхэ тэҥнэспитэ.

«У тайги,где ромашка и клевер
Я пишу эти строки для вас,
Нет,не вытравить с душ наших север,
Он живёт неприкаянно в нас.

Где рябиновой кистью- нетленной ,
Память ярко окрасит штрихи,
Как встречали рассветы над Леной,
Как писали любимым стихи.

Ты поверь: никуда нам не деться,
Есть ответ на вопрос : как дела?
Наша жизнь из счастливого детства
Средь берёзок якутских прошла.

Свято верим ,как малые дети
В этот звёздный,заснеженный рай..
Краше севера нету на свете-
Край таёжный,олёкминский край!

Всё спешим мы,куда -то,не зная,
Выбирая иные пути..
Только север живёт не стихая,
Неприкаянной болью в груди.

Вот стою под дождём я и мокну,
Как молитву читаю сейчас:
Вспоминайте родную Олёкму
И она будет помнить о вас».

(Олохтоох ааптар, СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Эдуард Корнилов хоһооно)