«Кыталыктаах кырдалым» дууһаны сырдыкка кынаттыыр

Саха киһитэ өбүгэ саҕаттан  кыталык үҥкүүлүүрүн көрдөҕүнэ дьоллоох-соргулаах буолар уонна уһун үйэлэнэр диэн өйдөбүлү күн бүгүҥҥэ диэри итэҕэйэр.

Уйбаанчык кыра эрдэҕинэ оһоллонон, куоракка балыыһаҕа өр сытан эмтэннэр да, босхоҥ буолар дьылҕаланан, төрөөбүт дойдутугар, чугас дьонугар эргиллэр. Бу түгэнтэн саҕаланар «Кыталыктаах кырдалым” диэн режиссер Михаил Лукачевскай киинэтэ.

Киинэ ис хоһооно итинник эрээри, көрөөччү ааспыт үйэ 60-с сылларыгар буолбакка, бүгүҥҥү күннээҕи олоххо сылдьар курдук сананар. Ол эппиэтэ судургу — ханнык да үйэ кэмигэр эн бэйэҥ сыалгын-соруккун ситиһэ,  сыыһа-таба, барыны билэ сатыыр кэмҥэр туох барыта эйигин тулалыыр чугас дьоҥҥуттан  тутулуктаах.

«Кыталыктаах кырдалым” киинэни суруналыыстарга, Кыталык Уйбаан  аймах-билэ дьонноругар, айар куттаах дьоҥҥо анаан көрдөрүүлэригэр «Центральнай» киинэ тыйаатырыгар бэрт элбэх киһи мустубута.

Дэлэҕэ даҕаны, саалаҕа олорор миэстэ тиийбэккэ, киинэни туох олох мас көстөрүнэн олорон көрөөччү үгүс этэ. Саалаҕа киллэриэхтэрин иннинэ Иван Дьячковскай-Кыталык Уйбаан аймахтарын, ыаллыы олорбут дьонун кытта кэпсэппиппит:

… Киинэҕэ кырачаан Уйбаанчык олоххо дьулуура бэйэтин кытта улаатан иһэрин көрөбүт. Баттыктаах хаамыы — Уйбаанчык бастакы баҕа санаатын ымыыта.

Аны биир сүрүн өрүт — соҕотох аҕа уолаттарын иитэр ньымата.  Кини тыла-өһө, кытаанах көрүүтэ — улаатан эрэр обургу оҕолорго туохтааҕар да күүстээх үөрэх. Аҕа оҕолорун биир сутурук буолан, бары бииргэ тутуһан сылдьалларыгар үөрэтэр.

Уйбаанчык аҕатын оруолун толорооччу Ньургун Бэчигэни кытта кэпсэтиибэр киинэ бу түгэнин ахтан ыллыбыт:

Кэмиттэн кэмигэр тоҕоостоох түгэни булла да, аҕа барахсан оҕолоругар хайдахтаах курдук тыллары булан этэрий, кинилэр оҕолуу санааларын тургутарый!

Киинэ кэнниттэн дьон тарҕаһыахтарын иннинэ «Кыталыктаах кырдалым» дьоруойдара «Саха» НКИХ «Олох үөһүгэр» биэриитигэр кыттан кэлээт, сыанаҕа тахсан олус иһирэхтик  көрөөччүлэри кытта кэпсэттилэр.

Биллэн турар, Уйбаанчык оруолун толорбут Миша Слепцов санаатын истиэхпитин баҕарбыппыт туолла:

Кылгас көрсүһүү кэнниттэн суруналыыс аймах артыыстары, бэйэбит да билбэппитинэн, «уларсыһа» сылдьан, тула көттүбүт. Болҕомто киинигэр кылаабынай дьоруой Миша Слепцов буолла. Онон уолчааны кытта кэпсэтиини ким хайдах сатанарынан уһуллубут (Миша кэннигэр — кинини кытта хаартыскаҕа түһээри дьон уочараттаан тураллар):

Киинэ артыыһа Ньургуйаана Шадрина оонньообут ийэ оруола үгүс киһи дууһатын таарыйда. Кини 60-с сыллардааҕы ийэлэри сирэйдээн, оруолун олох чаҕылхайдык арыйда.

Киинэни муус устар 22 күнүгэр көрбүт эбит буоллахпытына, сарсыныгар тэрийээччилэр Бэчээт дьиэтигэр суруналыыстарга анаан пресс-кэмпириэнсийэ тэрийдилэр.

Онно үөрүүлээх сонуну иһитиннэрдилэр — муус устар 15-28 күннэригэр Чукотскай автономнай уокурук Анадырь  киин куоратыгар  ыытыллыбыт VIII Арктикатааҕы норуоттар икки ардыларынааҕы киинэ бэстибээлигэр Михаил Лукачевскай «Кыталыктаах кырдалым” киинэтэ «Золотой ворон» Гран-при үрдүк аатын ылбытын туһунан иһитиннэрдилэр. Санаан көрүҥ, 126 дойдуттан 3600 сайаапка киирбититтэн, 11 киинэ бастыҥынан ааҕыллыбыт. Муҥутуур кыайыылааҕы  — «Кыталыктаах кырдалым” киинэни көрөөччүлэр  бэйэлэрэ талбыттар. Дьэ, онон саха киинэтэ эмиэ өссө биир үрдэлгэ таҕыста, доҕоттор!

Ити итинэн бүппэтэ — аны бу киинэҕэ кылаабынай оруолу толорбут Амма улууһун Чакыр нэһилиэгин орто оскуолатын  4-с кылааһын үөрэнээччитэ Миша Слепцов «Золотой ворон» норуоттар икки ардыларынааҕы киинэ бэстибээлигэр «За выдающуюся роль и вдохновляющую историю» диэн анал бириэмийэҕэ тиксибит. Наҕараадата өссө “Эр киһи оруолугар бастыҥ артыыс” диэн быһаарыылаах.  Пресс-кэмпириэнсийэ кыттыылаахтарын ортотугар дохсун ытыс тыаһын доҕуһуолунан үөрүүлээх быһыыга-майгыга киинэ режиссера Михаил Лукачевскай Уйбаанчык оруолун толорбут Миша Слепцовка үрдүк сыанабыл наҕараадатын туттарда.

Миша Слепцов олоҕор бастакы — олус суолталаах  наҕараадатын тутан баран, санаатын маннык үллэһиннэ:

Уйбаанчык аҕатын оруолун толорбут Ньургун Бэчигэн киинэ туһунан санаата маннык буолла:

Пресс-кэмпириэнсийэ кэнниттэн Мишаны уонна кини ийэтин Наталья Слепцованы кытта анаан көрсөн кэпсэттим:

Иван Дьячковскайтан-Кыталык Уйбаантан Дьол тааһын бэлэхтэппит киинэ дьоруойун кытта салгыы маннык кэпсэттибит:

«Кыталыктаах кырдалым» киинэ икки сыллааҕыта уһуллубут эбит. Номнуо оскуола оҕолоругар, устудьуоннарга көстүбүт. Ол эрээри үгүс үлэтэ сыыйа ситэриллэн, силигин быйыл дьэ сиппит. Икки сыл устата аата дорҕоонноохтук ааттана илик киинэ быйыл 2024 сылга улахан экраҥҥа тахсар бэйэтин «сулустаах чааһын» анаан кэтэспит курдук эбит: Дьиэ кэргэн сыла, Оҕо саас сыла, Валерий Ноев үбүлүөйдээх 85 сыла,  Аммаҕа — Олоҥхо ыһыаҕа. Аны «Кыталыктаах кырдалым» киинэ уонна Миша Слепцов суолталаах наҕараадаларга тиксибиттэрин эбэн кэбиһиэххэ.

Бу туһунан Ньургун Бэчигэн суруналыыстарга маннык бэлиэтээтэ:

… Сарсын, муус устар 25 күнүттэн, өрөспүүбүлүкэ бары киинэ тыйаатырдарыгар Михаил Лукачевскай «Кыталыктаах кырдалым” киинэтигэр номох буолбут кыталык үҥкүүтэ кырачаан уол олоҕун сырдык кэрчигин ойуулуур, дьиэ кэргэн быстыспат ситимин, соҕотох аҕа күүстээх санаатын  көрдөрөр.

Дьэ, онон сарсыҥҥыттан «Кыталыктаах кырдалым» көрөөччүлэр дууһаларыгар сырдык санааны саҕан, үтүөҕэ, кэрэҕэ, дьулуурга, үйэлээххэ кынаттыаҕа.