Саха сиригэр Хотугу сир аҕыйах ахсааннаах норуоттарыгар судаарыстыбаннай өйөбүл араас көрүҥнэрэ олоххо киирэллэр  

Хоту сир аҕыйах ахсааннаах норуоттарыгар судаарыстыбаннай өйөбүл араас көрүҥнэрин оҥорорунан, ол иһигэр төрүт олохтоох сирдэрин, үгэс оҥостон олорор олохторун-дьаһахтарын көмүскүүрүнэн Саха сирэ Арассыыйа Федерациятын субъектарын ортотугар биир бас-көс эрэгийиэнинэн буолар.

Ил Дархан Айсен Николаев көҕүлээһининэн «Развитие Арктической зоны Республики Саха (Якутия) и коренных малочисленных народов Севера Республики Саха (Якутия)» өрөспүүбүлүкэтээҕи судаарыстыбаннай бырагырааманан “Эдэр табаһыт” бырагыраама үлэлиир, бу манан эдэр табаһыт дьиэ туттарыгар эбэтэр атыылаһарыгар социальнай төлөбүр көрүллэр.  Төлөбүрү 35 саастарыгар диэри саастаах, таба иитиитигэр 4 сылтан итэҕэһэ суох үлэлээбит эдэр табаһыт ылар. 2020-2022 сылларга төлөбүр 70 эдэр табаһыкка бэриллибитэ. 2004 сыллаахха төлөбүр кээмэйэ 2 мөл. солк. тиийэ улаатта.

“Арктика оҕолоро” бырайыагынан Саха сирин 13 арктическай улууһун оҕолоро, 5-8 кылаастар үөрэнээччилэрэ, анал кубуотанан сынньана, доруобуйаларын бөҕөргөтүнэ бараллар. Субсидия суотугар кинилэр Краснодарскай кыраайга, Крым Өрөспүүбүлүкэтигэр, Севастопольга, Азовскай, Каспийскай, Японскай муоралар кытылларыгар, Адыгеяҕа, Кавказ Минеральнай Ууларын куруортарыгар сынньана барар путевкаларын уонна айаннарын сыаната төлөнөр.

Маны таһынан СӨ Арктикаҕа министиэристибэтин оҥорбутунан уонна бигэргэппитинэн Арктическай оройуоннар оҕолоро интеллектуальнай, айар, спортивнай, научнай-чинчийэр,  инженернэй-тэхиниичэскэй, оҥорор-тутар дьоҕурдарын сайыннарарга туһуламмыт официальнай тэрээһиннэргэ, ону тэҥэ научнай билиилэрин, айар, спортивнай ситиһиилэрин пропагандалыы баралларыгар бырайыас бэриллэр.

«Укрепление общероссийской гражданской идентичности и этнокультурное развитие народов в Республике Саха (Якутия)»  уонна «Реализация государственной национальной политики» РФ судаарыстыбаннай бырагыраамаларынан көһө сылдьар  общиналарга уонна Хоту сир аҕыйах ахсааннаах норуоттарын кэммиэрчэскэйэ суох тэрилтэлэригэр субсидия төлөнөр.

СӨ Арктиканы сайыннарыыга министиэристибэтин дааннайынан 2019-2023 сс. Хоту сир аҕыйах ахсааннаах норуоттарын кэммиэрчэскэйэ суох тэрилтэлэригэр 76 бырайыагы олоххо киллэриигэ уонна 121 община матырыйаалынай-тэхиниичэскэй баазатын бөҕөргөтүүгэ куонкурустаһан киирсии бэрээдэгинэн 86 мөл.  356,5 тыһ. солк. субсидия бэриллибит.

«О дополнительных гарантиях по социальной защите пенсионеров и отдельных категорий лиц, проживающих в Республике Саха (Якутия)» СӨ Сокуонугар сөп түбэһиннэрэн, табаһыттарга, чуум үлэһиттэригэр,  булчуттарга, сылгыһыттарга, балыксыттарга, бу идэлэринэн Саха сиригэр эр дьон 20 сылтан, дьахталлар 15 сылтан итэҕэһэ суох үлэлээбит страховой ыстаастаах буоллахтарына, социальнай босуобуйа көрүллэр.

«О гарантиях прав коренных малочисленных народов Российской Федерации» федеральнай сокуонунан уонна 890 №-дээх 1994 сыл бэс ыйын 30 күнүнээҕи РФ Бырабыыталыстыбатын уурааҕынан Уһук Хотугу уонна онно тэҥнэммит сирдэр тыаларын сиригэр олорор аҕыйах ахсааннаах норуоттар бэрэстэбиитэллэрэ бигэргэтиллибит испииһэккэ баар эми босхо ылар бырааптаахтар.

Ону таһынан Хотугу сиргэ, Сибииргэ уонна Уһук Илиҥҥэ олорор  аҕыйах ахсааннаах норуоттар бэрэстэбиитэллэрэ, общиналара үгэстэрин тутуһан олорор, хаһаайыстыбаларын сайыннарар учаастактарыгар сир нолуогуттан босхолоноллор.

Хоту сир аҕыйах ахсааннаах норуоттарын бэрэстэбиитэлэ байыаннай сулууспаны альтернативнай гражданскай сулууспанан солбуйар бырааптаах, өскөтө үгэс буолбут олоҕу тутуһан, хаһаайыстыбанан дьарыктанан олорор буоллаҕына. Ол инниттэн олорор сиринэн военкомакка анал форманан сайабылыанньа биэриэхтээх.

СӨ Экологияҕа министиэристибэтэ сыллата бултуур дьоҥҥо, ол иһигэр Хотугу сир аҕыйах ахсааннаах норуоттарын түмсүүлэригэр үгэстэрин тутуһан олороллорун туһугар бултуулларыгар, балыктыылларыгар  кубуота түҥэтэр.

2019 сылтан Ил Дархан Айсен Николаев Ыйааҕар олоҕуран, табаһыт дьиэ кэргэн династияларга граннар туттарыллаллар диэн иһитиннэрэр СӨ Ил Дарханын уонна Бырабыыталыстыбатын пресс-сулууспата.